પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રદુષણના કારણે કાર્બન ડાયોક્સાઈડનું પ્રમાણ સતત વધી રહ્યું છે. ઔદ્યોગિકરણ પ્રદૂષણ વગેરેને કારણે હવામાં કાર્બન ડાયોક્સાઈડ વધતો રહે છે પણ હવામાં કાર્બનનું વધુ પ્રમાણ પૃથ્વીના અને પૃથ્વી પર રહેતા દરેક વ્યક્તિના સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે.
આજે હવાઈ ટાપુ ખાતે આવેલી 'માઉના લોઆ ઓબ્ઝર્વેટરી' દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલા આંકડા આખી દુનિયા માટે આઘાતજનક છે કારણ કે ધરતીના હવામાનમાં છેલ્લા આઠ લાખ વર્ષ દરમિયાન જેટલા પ્રમાણમાં કાર્બન નથી નોંધાયો તેટલો અત્યારે વર્તમાન સમયમાં નોંધાયો છે. એટલે કે હવામાં કાર્બનનું પ્રમાણ માનવ ઈતિહાસમાં અત્યારે સૌથી વધુ છે.
ઔદ્યોગિક ક્રાંતિનું પરિણામ એપ્રિલ માસ દરમિયાન હવામાં સરેરાશ દર દસ લાખ (પાર્ટ્સ પર મિલિયન-PPM)કણદીઠ કાર્બનના 410 કણ નોંધાયા છે. એટલે કે હવામાં હર-ફર કરતા વિવિધ પ્રકારના દસ લાખ કણમાંથી 410 કણ કાર્બન ડાયોક્સાઈડના છે. કાર્બનનું હવામાં આ પ્રમાણ ખુબ જ ઊંચુ છે.
19મી સદીમાં ઔદ્યોગિ ક્રાંતિ થઈ પહેલા હવામાં સરેરાશ કાર્બનના કણો 300PPM હતા. ક્રાંતિ પછી આખી દુનિયામાં ઉદ્યોગો વધ્યા એટલે કાર્બનનું પ્રમાણ પણ વધ્યું છે. 410 કણ એ એપ્રિલ મહિનાના સરેરાશ છે. જેમાં 29મી એપ્રિલે તો કાર્બનનું રિડિંગ 411.44 PPM નોંધાયુ હતુ.
ગ્લોબલ વૉર્મિંગ દુનિયાભરમાં અત્યારે ગ્લોબલ વૉર્મિંગને કારણે અણઘાર્યા ઋતુ પરિવર્તનો આવી રહ્યાં છે. રણમાં વરસાદ પડે તો વળી ગાઢ જંગલોમાં આગ લાગે છે. આ બધા ફેરફારના મૂળમાં હવામાં વધતો કાર્બન ડાયોક્સાઈડ છે. માટે આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણે વિવિધ સંધિ દ્વારા હવામાં કાર્બનનું પ્રમાણ મર્યાદિત થાય એ માટેના પ્રયાસો પણ થયા છે. એમ છતાંય હવામાં ઠલવાતો કાર્બન ઓછો થયો નથી.
કાર્બન વધે એમ પૃથ્વીનું તાપમાન વધે અને તાપમાન વધે પછી દરિયાઈ સપાટી વધવી આકરો ઉનાળો તોફાની ચોમાસું સહિતની સમસ્યા સર્જાય છે જેનો હવે ધરતીવાસીઓને અનુભવ થતો રહે છે. ૬૦ વર્ષથી નોંધ થાય છે જંગલો કપાતા જાય છે સિમેન્ટના બાંધકામ વધતા જાય છે પરંપરાગત બળતણ જેવા કે કોલસો અને પેટ્રોલિયમ સતત બળતાં રહે છે. તેના કારણે ગ્રીનહાઉસ ગેસ કાર્બન ડાયોક્સાઈડનું હવામાં પ્રમાણ ખુબ ઊંચુ જઈ રહ્યું છે.
1958થી નિયમિત રીતે હવામાં કાર્બનનું પ્રમાણ નોંધવામાં આવે છે. એ વર્ષે ૩૧૫ પીપીએમ કાર્બન કણો નોંધાયા હતા. એ પ્રમાણ વધતું વધતું 2013માં પહેલી વખત 400PPM ઉપર પહોંચ્યુ હતુ. આ પહેલા અંદાજે 30થી 50 લાખ વર્ષ પહેલાનો સમય એવો હતો જ્યારે પૃથ્વીના વાતાવરણમાં કાર્બનનું પ્રમાણ 400 PPMથી વધારે હતું. પરંતુ છેલ્લા આઠ લાખ વર્ષમાં તો આ પહેલો કિસ્સો છે. વચ્ચેના સમયગાળાનો પુરતો ડેટા સંશોધકો પાસે ઉપલબ્ધ નથી.
હવામાન વધારે આકરૂ થશે 1800ની સાલ પહેલા એટલે કે બે સદી પહેલા જ્યારે આટલું બધુ ઔદ્યોગિકરણ ન હતું ત્યારે હવામાં સરેરાશ 280 PPM કાર્બન નોંધાતા હતા. હજુ ગયા વર્ષે જ વિશ્વ હવામાન સંસ્થા (વર્લ્ડ મટિરિયોલોજિ ઓર્ગેનાઈઝેશન) દ્વારા ચેતવણી અપાઈ હતી કે કાર્બનનું પ્રમાણ છેલ્લા હજારો વર્ષમાં વધ્યું નથી એટલું અત્યારે રોજેરોજ નોંધાતુ રહે છે.
માટે હવે હવામાનમાં આકરા ફેરફારની તૈયારી રાખવી જોઈશે. અમેરિકન રાજ્ય હવાઈ ટાપુ ખાતે આવેલી આ ઓબ્ઝર્વેટરીનું કામ હવામાં સતત કાર્બન માપતો રહેવાનું પણ છે. કાર્બન ઘટાડવા કોઈ તૈયાર નથી 2000ની સાલ પછી કાર્બનના પ્રમાણમાં વધારો ઉછાળો આવ્યો છે. ઘણા-ખરા દેશ પોતાનું કાર્બન ઉત્પાદન ઓછું કરવા તૈયાર નથી કારણ કે એમ કરવા માટે ઉદ્યોગોનો ભોગ આપવો પડે.
કાર્બન ઉત્પાદન ઘટાડવા માટે નક્કી થયેલી પેરિસ સંધિમાંથી અમેરિકા પોતે જ ખસી ગયું છે. એટલે કે ટ્રમ્પ સરકાર પોતાના દેશનું કાર્બન ઉત્પાદન ઓછું કરવા તૈયાર નથી. નિષ્ણાતોના કહેવા પ્રમાણે હવે ટૂંક સમયમાં આ આંકડો 450થી 500 PPM સુધી પહોંચી શકે છે.