એક નવી જાણકારી અને રીસર્ચ મુજબ ભારત યુરોપ તરફ સરકી રહ્યું છે. ભૂસ્તરીય વૈજ્ઞાનિકોએ વિશ્વની પ્લેટોનો નવો નકશો બનાવ્યો. હવે ભૂકંપ અને જવાળામુખી વિશે વધુ જાણકારી મળશે
ટેક્ટોનિક પ્લેટોનો નવો નકશો તૈયાર
ઇન્ડિયન પ્લેટ અને ઓસ્ટ્રેલિયન પ્લેટ વચ્ચેની માઇક્રોપ્લેટનો ઉમેરો
ત્રણ નવા જીઓલોજીકલ મોડેલો બનાવ્યાં
ટેક્ટોનિક પ્લેટોનો નવો નકશો તૈયાર
ધરતીના વૈશ્વિક ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પ્રાંતો એટલે કે જમીની ભાગો અને ટેક્ટોનિક પ્લેટોનો નવો નકશો તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. આ કારણે પૃથ્વીના ઉપરના સ્તરમાં થતા ફેરફારોનો અભ્યાસ કરવામાં મદદ મળશે. સાથે જ આ નકશો એ લોકોને પણ ઉપયોગી થશે જે ભૂકંપ અને જ્વાળામુખી ફાટવા જેવી કુદરતી આફતોનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે. આ અભ્યાસ ઓસ્ટ્રેલિયાની યુનિવર્સિટી ઓફ એડિલેડના ડીપાર્ટમેન્ટ ઓફ અર્થ સાયન્સના લેકચરર ડો.ડેરિક હેસ્ટરોક અને તેમના સાથીદારો દ્વારા કકરવામાં આવ્યો હતો.
ભારત યુરોપ તરફ સરકી રહ્યું છે
ડો. ડેરિકે જણાવ્યું કે અમે પ્લેટોના સીમા ઝોનની અને જૂના મહાદ્વીપ ક્રસ્ટની રચનાની તુલના કરી. અને તેનું અધ્યયન કર્યું. ખંડો જીગશો પઝલની જેમ જોડાયેલા છે. દરેક વખતે તેઓ પઝલની જેમ જોડતા રહે છે અને તૂટતાં રહે છે. એક નવું ચિત્ર એક નવો નકશો બનાવો. અમારો અભ્યાસ એ વાતમાં મદદ કરશે કે કેવી રીતે અમે જુના ટુકડાને જોડીને જુના ચિત્રની તુલનામાં નવું ચિત્ર બનાવી શકીએ. આ નકશામાં બે બાબતો સામે આવી છે. પ્રથમ એ છે કે ઇન્ડિયન પ્લેટ અને ઓસ્ટ્રેલિયન પ્લેટ વચ્ચેની માઇક્રોપ્લેટનો નકશામાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. બીજું એ કે ભારત યુરોપ તરફ સરકી રહ્યું છે.
ત્રણ નવા મોડેલો બનાવ્યા
ડો.ડેરિકે જણાવ્યું હતું કે ટેક્ટોનિક પ્લેટોના સીમા ક્ષેત્રો પૃથ્વીના પોપડાના 16 ટકા ભાગને કવર કરે છે. જયારે મહાદ્વીપના 27% ભાગ. અમે નવા અભ્યાસમાંથી ત્રણ નવા જીઓલોજીકલ મોડેલો બનાવ્યાં છે. પ્રથમ પ્લેટ મોડેલ, બીજું પ્રોવિન્સ મોડેલ અને ત્રીજું ઓરોજેની મોડેલ. ઓરોજેની મોડેલ એટલે કે પર્વતો બનવાની પ્રક્રિયા. પૃથ્વી પર 26 ઓરોજીન્સ છે. એટલે કે, તે ક્રસ્ટની હિલચાલ અથવા પ્લેટોની અથડામણથી બનેલા હોય છે. પર્વતોના આ 26 ઓરોજીન્સ પૃથ્વીના વર્તમાન આર્કીટેક્ચરને મળે છે. આમાંની ઘણી પ્લેટો સુપરકોન્ટિનેન્ટ્સના નિર્માણમાં મદદ કરી રહી છે. ડો. ડેરિકે બતાવ્યું કે તેમનું કામ ટેક્ટોનિક પ્લેટોના નિર્માણનું અભ્યાસ કરવાનું છે. સાથે જ તેમની અપડેટેડ બાઉન્ડ્રીને સમજવી, જેથી ભૂકંપ અને જ્વાળામુખી જેવી કુદરતી આફતોનું મૂલ્યાંકન કરી શકાય.
માઇક્રોપ્લેટ ભારતીય પ્લેટને ઓસ્ટ્રેલિયાથી અલગ કરે છે
ડો. ડેરિકે જણાવ્યું હતું કે હાલ જે ટેક્ટોનિક પ્લેટનો નકશો હતો તે ટોપોગ્રાફિક મોડેલો અને વૈશ્વિક ધરતીકંપ પ્રવૃત્તિઓ પર આધારિત હતો. 2003થી તેને અપડેટ કરવામાં આવ્યું નથી. અમારા નવા નકશામાં કેટલીક માઇક્રોપ્લેટ્સનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. જેમ કે તાસ્માનિયાની દક્ષિણે આવેલી મેક્વેર માઇક્રોપ્લેટ અને કેપ્રિકોન માઇક્રોપ્લેટ કે જે ભારત અને ઓસ્ટ્રેલિયન પ્લેટોને અલગ પાડે છે. સૌથી મોટો ફેરફાર પશ્ચિમ-ઉત્તર અમેરિકાની પ્લેટોમાં જોવા મળ્યો છે. તેની સીમા પેસિફિક પ્લેટ્સની સાથે બને છે, જે સૈન એન્ડ્રિયાસ અને ક્વીન શાર્લોટ ફોલ્ટ્સ સાથે જોડાય છે. પરંતુ હવે આ ફોલ્ટો વચ્ચે 1500 કિમી પહોળી આંતરિક રેખા એટલે કે ખીણ જોવા મળી છે. જેનાથી આ બંને પ્લેટનું અંતર વધી રહ્યું છે.
ભારતના ઉત્તરમાં ડીફોર્મેશન ક્ષેત્ર જોવા મળ્યું
ત્યાર બાદ સૌથી મોટું પરિવર્તન મધ્ય એશિયામાં આવ્યું છે. નવું મોડેલ બતાવે છે કે, ભારતના ઉત્તરમાં ડીફોર્મેશન ક્ષેત્ર જોવા મળી રહ્યું છે. કારણ કે ભારતીય પ્લેટ સતત યુરેશિયન પ્લેટ તરફ સરકી રહી છે. વૈજ્ઞાનિકોએ આ વિશે એ નથી જણાવ્યું કે આની ભારતની ભૌગોલિક અને ભૂગર્ભીય સ્થિતિ પર શું અસર પડશે. પરંતુ એ વાત નક્કી છે કે ભવિષ્યમાં ભારતની આના પર સકારાત્મક અસર નહીં પડે. આ અભ્યાસ તાજેતરમાં અર્થ-સાયન્સ રિવ્યૂ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો હતો. ડો.ડેરિકે જણાવ્યું હતું કે, અમારો નકશો છેલ્લા 20 લાખ વર્ષમાં પૃથ્વી પર આવેલા 90 ટકા ભૂકંપ અને 80 ટકા જ્વાળામુખી ફાટવાની સંપૂર્ણ માહિતી જણાવે છે. જ્યારે હાલના મોડલ માત્ર 65 ટકા જ ભૂકંપ આપે છે. આ નકશાની મદદથી લોકો કુદરતી આફતોની ગણતરી કરી શકે છે.