છત્તીસગઢ / દુનિયાનું એક માત્ર એવું શિવ મંદિર જ્યાં મહાદેવના '32 યોગ', 32 થાંભલા વચ્ચે 360 ડિગ્રી ફરે છે શિવલિંગ

શિવ છે, તો જીવ છે, શિવ છે તો સંસાર છે. શિવ જ સત્ય, શિવ જ રહસ્ય છે. સનાતનની પરંપરામાં ભગવાન શિવ વિશેની આ માન્યતાઓ હજારો વર્ષ જૂની છે. વૈદિક ગ્રંથોમાં ભગવાન શિવને પરબ્રહ્મ કહેવામાં આવ્યા છે. ત્યારે આજે આપણે ભગવાન શિવ સાથે સંબંધિત રહસ્યને એક અદ્ભુત શિવલિંગ (Dantewada Shiv Temple Mystery) ની કથા સાથે સમજીએ. આ કથા 1000 વર્ષ જૂની છે, પરંતુ આ શિવલિંગની સ્થાપના કરતી વખતે બ્રહ્માંડના અંદાજિત આકારનો વિચાર કેવી રીતે આવ્યો તે આજે પણ આપણને આશ્ચર્યચકિત કરે છે.

બે પથ્થરોના ઘર્ષણથી નથી આવતો કોઈ અવાજ

સ્કંદપુરાણ કહે છે કે એક શિવલિંગ સિવાય બ્રહ્માંડની દરેક વસ્તુ નશ્વર છે. તેની ન તો શરૂઆત છે કે ન તો અંત. શિવ અને તેમનું પ્રતીક શિવલિંગ શાશ્વત છે. પુરાણોમાં શિવની આ કલ્પનાને કારણે તેમને બ્રહ્માંડનું અંતિમ સત્ય માનવામાં આવે છે. જેમ 'શિવ શક્તિ'થી વધે છે અનંત બ્રહ્માંડ, એવી જ રીતે ભોળાનાથની ભક્તિથી આ શિવલિંગ પણ ફરે છે. આવું શિવલિંગ (Dantewada Shiv Temple Mystery) ક્યાંય જોયું નહીં હોય, જે સંપૂર્ણ વર્તુળમાં 360 ડિગ્રી ફરે છે. શિવલિંગના પરિભ્રમણ દરમિયાન, ન તો બે પથ્થરો વચ્ચે કોઈ ઘર્ષણ થાય છે અને ન તો સમગ્ર પરિભ્રમણ દરમિયાન કોઈ અવાજ આવે છે. જ્યારે પીઠ બે પથ્થરોથી બનેલી છે અને તેના પર શિવલિંગ સ્થાપિત છે.

11મી સદીમાં એટલે કે 1000 વર્ષ પહેલાં એવી કઈ ટેક્નોલોજી અપનાવવામાં આવી હશે, જેનાથી બે પથ્થરોના ઘર્ષણમાં પણ અવાજ ન નીકળે. એ સમયમાં પાણીની ચક્કી જેવી કોઈ શોધ થઈ ન હતી. પરંતુ આ શિવલિંગ એ જ રીતે ફરે છે. નવાઈની વાત નથી કે આ શિવલિંગ (Dantewada Shiv Temple Mystery) તેના સ્થાપન પછી 1000 વર્ષથી આ રીતે ફરતું રહ્યું છે, પરંતુ બેમાંથી એક પણ પથ્થર ઘસાયો નથી કે તેમાં કોઈ ટેકનિકલ ખામી આવી. ફરતું શિવલિંગ જ નહીં, પરંતુ 1000 વર્ષથી ઊભું ભગવાન શિવનું આ આખું મંદિર જ અનેક રહસ્યો ધરાવે છે. જેમ કે એક જ મંદિરમાં બે ગર્ભગૃહ અને બે શિવલિંગ. એક શિવલિંગનું નામ સોમેશ્વર મહાદેવ અને બીજા શિવલિંગનું નામ ગંગાધરેશ્વર મહાદેવ છે. બંનેનું નિર્માણ 11મી સદીના નાગવંશી રાજાઓએ કરાવ્યું હતું.

છત્તીસગઢ દંતેવાડા મંદિરનું રહસ્ય

છત્તીસગઢના દંતેવાડા જિલ્લામાં આવેલું આ રહસ્યમય શિવ મંદિર (Dantewada Shiv Temple Mystery) 1000 વર્ષનો ઇતિહાસ ધરાવે છે. આ મંદિર ભલે ખંડેર જેવું લાગતું હોય, પરંતુ તેનું મહત્ત્વ સમજીને પુરાતત્વ વિભાગે 16 વર્ષ પહેલા તેને સુરક્ષિત જાહેર કર્યું હતું. કારણ કે આ મંદિર અને શિવલિંગની સ્થાપનામાં અપનાવવામાં આવેલી ટેક્નોલોજી બીજે ક્યાંય જોવા મળતી નથી. આજે આ જિલ્લાની ગણતરી દેશના સૌથી વધુ નક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારોમાં થાય છે, પરંતુ આ જિલ્લામાં એક પૌરાણિક શહેર પણ છે - બરસૂર. આ શહેર 1 હજાર વર્ષ પહેલા ભગવાન શિવના મંદિરો માટે જાણીતું હતું. બરસુર રાજ્યના નાગવંશી રાજાઓએ તેમની જમીન પર 147 શિવ મંદિરો બનાવ્યા હતા. તેમાંથી ઘણા મંદિરોનું આજે કોઈ નામ કે નિશાન નથી, પરંતુ બરસુર રાજનું આ મંદિર આજે પણ તેના બત્તીસા સ્વરૂપમાં જોવા મળે છે.

32 સ્તંભો પર ઉભું છે આ શિવ મંદિર

આ શિવ મંદિર 32 સ્તંભો પર ઉભેલું છે. આ સ્તંભોને કારણે તેને બત્તીસા મંદિર તરીકે ખ્યાતિ મળી. મંદિરના બંને શિવલિંગના નામ અલગ-અલગ છે. શિવલિંગ સિવાય આ 32 સ્તંભોનું રહસ્ય પણ વધુ રસપ્રદ છે, જે તેને આકૃતિના રૂપમાં ભગવાન શિવ સાથે જોડે છે. 32 સ્તંભો મંદિરને ચતુર્ભુજનો આકાર આપે છે, તેમાં 1 દિશામાં 8 સ્તંભ છે. આ રીતે 4 દિશાઓને જોડીને 32 સ્તંભો બનાવવામાં આવ્યા હતા. આ 32 સ્તંભો દ્વારા રચાયેલ ચતુર્ભુજ આકાર ભૌમિતિક વ્યાખ્યા મુજબ સચોટ છે. હવે ભગવાન શિવની કલ્પના સાથે આ ચતુર્ભુજ આકારનું કનેક્શન સમજો. 4 સમાન રેખાઓથી બનેલા આકારને ચતુર્ભુજ કહેવામાં આવે છે.

રહસ્ય છે ફરતું શિવલિંગ

ચતુર્ભુજ આકારનો દરેક ખૂણો 90 ડિગ્રી છે. આ રીતે, ચતુષ્કોણના તમામ ખૂણાઓનો સરવાળો 360 ડિગ્રી છે. જ્યોતિષશાસ્ત્રમાં ચતુર્ભુજનો ઉપયોગ કોસ્મિક આકાર તરીકે થાય છે. એટલે કે, મંદિરનું ચતુર્ભુજી કનેક્શન તેને ભગવાન શિવ અને બ્રહ્માંડની કલ્પના સાથે સીધું જોડે છે. જ્યોતિષશાસ્ત્રમાં, બ્રહ્માંડને એક સંપૂર્ણ વર્તુળના આકારમાં માનવામાં આવે છે, જે તેના કેન્દ્રથી સતત વિશાળ બની રહ્યું છે. તો શું આ ફરતું શિવલિંગ વર્તુળના રૂપમાં સતત વિસ્તરતા બ્રહ્માંડનું પ્રતીક છે?

1 હજાર વર્ષ પહેલા નાગવંશી રાજાઓના યુગમાં પણ આ ફરતું શિવલિંગ લોકો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર હતું. આજે પણ તેના કારણે તે સમગ્ર છત્તીસગઢમાં ઓળખાય છે. મંદિરના નિર્માણમાં જેટલી ટેકનિકલ વિગતોનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે, તેના નિર્માણની પ્રક્રિયા ખૂબ જ ગુપ્ત રાખવામાં આવી છે. તેની વિગતો નાગવંશી રાજાઓના કોઈ લેખિત ઈતિહાસમાં જોવા મળતી નથી. મંદિરના શિલાલેખ પર માત્ર બે શિવલિંગના નામ અને 11મી સદીમાં તેમનું નિર્માણ લખેલું છે. જ્યારે નાગવંશી રાજમાં આવા 147 મંદિરોનો સંપૂર્ણ ઇતિહાસ ઉપલબ્ધ છે. જો કે મંદિરની આ રચના આપણને જણાવે છે કે જ્યારે તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે તે તેના કદને કારણે ચોક્કસપણે અનન્ય હતું, પરંતુ તે અન્ય શિવ મંદિરો જેટલું ભવ્ય નહીં હોય.

આ પણ વાંચો: ધણી ધાર્યું કરશે! શુક્ર પ્રદોષ વ્રતની આ કથાનો પાઠ કરવાથી મળશે શુભ ફળ, પરેશાની થશે પસ્ત

ત્રિરથ શૈલીમાં બનેલું છે આ ચતુર્ભુજી મંદિર

ત્રિરથ શૈલીમાં બનેલ મંદિર પર 11મી સદીની સુંદર કોતરણી ચોક્કસપણે જોવા મળે છે. ખાસ કરીને બંને શિવલિંગની સામે બેઠેલા નંદીની આકૃતિ. અંદરની દરેક વસ્તુ એટલી જીવંત છે કે ફરતા શિવલિંગથી સમગ્ર વાતાવરણ દિવ્ય બની જાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ રહસ્યમય મંદિરના નિર્માણ પાછળ નાગવંશી રાજાઓને કેટલીક ગુપ્ત જાણકારી હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે નાગવંશી રાજાઓએ વૈદિક ગ્રંથોમાં શિવની સંપૂર્ણ વિભાવનાને પૃથ્વી પર પ્રતીકાત્મક સ્વરૂપમાં ઉતારવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

(DISCLAIMER: ધર્મને લગતો આ આર્ટિકલ માત્ર અલગ-અલગ મળતી માહિતીને આધારિત છે. નહીં કે તમે તેને સત્ય જ માની લો. કારણ કે ધર્મ દરેકની આસ્થાનો વિષય છે. અહીં આપવામાં આવેલી જાણકારીને અનુસરતા પહેલા ધર્મ કે શાસ્ત્ર આધારિત જ્ઞાન ધરાવનારા વિદ્ધાનોની સલાહ લેવી અતિ આવશ્યક રહેશે. નહીં તો કોઇ મુશ્કેલી સર્જાય તો જવાબદારી vtvgujarati.com નહીં રહે. કારણ કે આ આર્ટિકલ ફક્ત ન્યૂઝના હેતુસર પબ્લિશ કરવામાં આવ્યો છે.)

બધા જ સમાચાર અને અપડેટ્સ મેળવવા માટે પ્લેસ્ટોર/એપ સ્ટોર પર જઇને અથવા આ લાઇન પર ક્લિક કરીને ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ એપ