મૂળભૂત અધિકાર / વેજ નોન-વેજ મુદ્દે દિલ્હી હાઇકોર્ટનો મહત્વનો ચુકાદો, થાળીમાં પીરસાયેલા ખાદ્ય પદાર્થોની સંપૂર્ણ માહિતી જરૂરી

• થાળીમાં પીરસાયેલ ફ્રૂડની સંપૂર્ણ માહિતી ભોક્તાને આપવી જરૂરી 
• દિલ્હી હાઇકોર્ટનો મહત્વનો ચુકાદો 
• મૂળભૂત અધિકારોને થાય છે અસર 

દિલ્હી હાઇકોર્ટે બુધવારે કહ્યું હતું કે કોઈપણ ખાદ્ય પદાર્થ શાકાહારી છે કે માંસાહારી છે તે અંગે સંપૂર્ણ ખુલાસો થવો જોઈએ કારણ કે થાળીમાં જે આપવામાં આવે છે તેનાથી દરેક વ્યક્તિના મૂળભૂત અધિકારોને પણ અસર કરે છે. 

કયા સંદર્ભે આપ્યો ચુકાદો 
જસ્ટિસ વિપિન સાંઘી અને જસ્ટિસ ડીકે શર્માની ખંડપીઠે ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઑફ ઈન્ડિયા એટલે કે FSSAI ને તમામ સંબંધિત સત્તાવાળાઓના અધિકારીઓને નવો આદેશ જારી કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો, જે સ્પષ્ટપણે જાહેર કરે છે કે ખાદ્ય પદાર્થો શાકાહારી છે કે નહીં તે જણાવવું જરૂરી છે.

હાઇકોર્ટે ઘરગથ્થુ ઉપકરણો અને વસ્ત્રો સહિત જાહેર જનતા દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી તમામ વસ્તુઓની ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં તેમના ઘટકોના આધારે શાકાહારી અથવા માંસાહારી તરીકે લેબલ કરવાની માંગ કરતી અરજીની સુનાવણી કરતી વખતે આ આદેશ પસાર કર્યો છે.

મૂળભૂત અધિકારો પર અસર 
અદાલત અરજદારના વકીલ દ્વારા કરવામાં આવેલી રજૂઆત સાથે સંમત થઈ હતી કે સામાન્ય નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારો પર અસર થાય છે. કોર્ટે કહ્યું હતું કે, કારણ કે સ્વતંત્રતા બંધારણની કલમ 21 (જીવન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ) અને કલમ 25 હેઠળ ધર્મની સ્વતંત્રતાને અસર થાય છે.

ગ્રાહક જાગૃતિનો એક ભાગ બનાવવો

અમારા મતે તે મૂળભૂત છે કે ખાદ્ય પદાર્થ શાકાહારી છે કે માંસાહારી છે તેની સંપૂર્ણ અને સંપૂર્ણ જાહેરાતને ગ્રાહક જાગૃતિનો એક ભાગ બનાવવો જોઈએ. બેન્ચે અવલોકન કર્યું હતું કે તે માને છે કે સત્તાવાળાઓની \તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે કે પેકેજ્ડ ફૂડ આઇટમ શાકાહારી છે કે માંસાહારી છે તે સુનિશ્ચિત કરવામાં નિષ્ફળતા એ ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ એક્ટની પણ નિષ્ફળતા છે. 

કોર્ટે FSSAI અને કેન્દ્રને આ મામલે વિગતવાર જવાબ દાખલ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. સુનાવણી 21 મેના રોજ શેડ્યૂલ કરવામાં આવી છે.

ગાયોના કલ્યાણ માટે કામ કરતા અરજદાર ગૌ રક્ષા દળ તરફથી વકીલ રજત અનેજાએ રજૂઆત કરી હતી કે 22મી ડિસેમ્બર 2021ના રોજ FSSAI દ્વારા જારી કરાયેલા સંદેશાવ્યવહારમાં હજુ પણ ઘણી અસ્પષ્ટતા છે અને ફૂડ બિઝનેસ ઓપરેટરોએ સ્પષ્ટપણે તે જાહેર કરવાની જરૂર છે. ખાદ્યપદાર્થ શાકાહારી હોય કે નૉન-વેજ, જો તેનો ઉપયોગ બહુ ઓછો કરવામાં આવે તો તે વસ્તુ નોન-વેજ બની જાય છે.

ચુસ્ત શાકાહારીઓની ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક લાગણી દુભાય 

હાઈકોર્ટે અગાઉ કહ્યું હતું કે માંસાહારી ઘટકોનો ઉપયોગ અને તેમને શાકાહારીનું લેબલ લગાવવાથી ચુસ્ત શાકાહારીઓની ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક ભાવનાઓ આહત ઠશે અને તેમના ધર્મનું સ્વતંત્રપણે પાલન કરવાના અધિકારમાં દખલ થશે.

તેઓ શું ખાય છે તે જાણવાનો તેમને અધિકાર છે. અને છેતરપિંડીનો આશરો લઈને, તેઓને પ્લેટ પર કંઈપણ આપી શકાતું નથી. અરજી દાખલ કરનારે ઉદાહરણ સાથે સમજાવ્યૂ હતું ઘણા પદાર્થો એવા હોય છે  કે તે કાં તો પ્રાણીઓમાંથી લેવામાં આવ્યા છે અથવા પ્રાણી આધારિત ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ કરીને પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. તો ઉપભોક્તાને તેની ખબર હોવી જરૂરી છે.