સંસદ સત્ર / મહિલા અનામત બિલ પર આજે લોકસભામાં ચર્ચા: નિર્મલા સીતારમણ-સ્મૃતિ ઇરાની રાખશે સરકારનો પક્ષ, PM મોદી પણ આપી શકે છે ભાષણ

• આજે લોકસભામાં મહિલા અનામત બિલ પર ચર્ચા 
• લોકસભામાં આજે 7 કલાક ચર્ચા થશે
• 7 કલાકની ચર્ચા બાદ રચાશે ઈતિહાસ!

લોકસભામાં આજે 20મી સપ્ટેમ્બરે મહિલા અનામત બિલ (નારી શક્તિ વંદન બિલ) પર 7 કલાક ચર્ચા થશે. આ ચર્ચા સવારે 11 વાગ્યાથી સાંજના 6 વાગ્યા સુધી ચાલશે. કોંગ્રેસ તરફથી ચર્ચાની શરૂઆત સોનિયા ગાંધી કરશે. જ્યારે ભાજપ તરફથી નિર્મલા સીતારમણ, સ્મૃતિ ઈરાની, દીયા કુમારી, ભારતી પવાર, અપરાજિતા સારંગી અને સુનીતા દુગ્ગલ બોલશે. ચર્ચા બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ભાષણ આપી શકે છે. મહત્વનું છે કે, આ બિલ સોમવારે 19 સપ્ટેમ્બરના રોજ ગૃહના ટેબલ પર મૂકવામાં આવ્યું હતું. બિલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મહિલાઓ માટે આ આરક્ષણ 15 વર્ષના સમયગાળા સુધી ચાલશે. આ પછી સંસદ ઈચ્છે તો તેનો સમયગાળો વધારી શકે છે.

બિલમાં લોકસભા-વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓ માટે 33% અનામત
બિલ અનુસાર, લોકસભા અને રાજ્યોની વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓ માટે 33% અનામત લાગુ કરવામાં આવશે. લોકસભાની 543 સીટોમાંથી 181 સીટો મહિલાઓ માટે આરક્ષિત રહેશે. 

મહિલા અનામત શું છે? ક્યારથી લાગુ થશે? જાણો તમામ પ્રશ્નોના જવાબ સરળ ભાષામાં 
મહિલા અનામત બિલ (નારીશક્તિ વંદન બિલ) આખરે મંગળવારે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. કાયદા મંત્રી અર્જુન મેઘવાલે બિલ રજૂ કર્યું હતું. બુધવારે આજે લોકસભામાં આ બિલ પર ચર્ચા થશે. સંસદમાં પસાર થયા બાદ આ કાયદો બની જશે. મહિલા અનામત બિલ એક એવું બિલ છે જે લાંબા સમયથી સંસદમાં પસાર થવાની રાહ જોઈ રહ્યું હતું. તેને 1996માં દેવેગૌડા સરકાર દરમિયાન લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તે પછી વાજપેયી સરકાર અને મનમોહન સરકારે પણ આ બિલ રજૂ કર્યું હતું, પરંતુ તે ક્યારેય સંસદમાં પસાર થયું ન હતું. આ વખતે સંસદમાંથી બિલ સરળતાથી પસાર થવાની આશા છે અને તેની સાથે 27 વર્ષની લાંબી રાહનો પણ અંત આવશે. 

મહિલાઓની સંખ્યા વધીને 181 થઈ જશે
જો કે દેશમાં સમયાંતરે મહિલા આરક્ષણની ચર્ચા થતી રહી છે, પરંતુ હવે જ્યારે આ બિલ હેડલાઇન્સમાં છે. ત્યારે લોકોના મનમાં તેને લઈને ઘણા પ્રશ્નો છે, જેમ કે અનામત ક્યાંથી લાગુ થશે, શું તેમાં મહિલા સાંસદો હશે? સંસદ.. સંખ્યા શું હશે... લોકસભામાં બિલ રજૂ કરતી વખતે કાયદા મંત્રી અર્જુન મેઘવાલે કેટલાક અંશે આ પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા હતા. અર્જુન મેઘવાલે કહ્યું કે, અમે SC/ST માટેની જોગવાઈ મુજબ લોકસભામાં 33 ટકા મહિલાઓના આરક્ષણને લગતું બિલ રજૂ કરી રહ્યા છીએ. લોકસભા, વિધાનસભા અને દિલ્હી એસેમ્બલીમાં 33 ટકા સીટો મહિલાઓ માટે અનામત રાખવામાં આવશે. મહિલા અનામતનો સમયગાળો 15 વર્ષનો રહેશે. જો તેને વધારવો જ હોય તો ગૃહ વધારી શકે છે. લોકસભામાં 543 સીટો છે. કાયદો બન્યા બાદ મહિલાઓની સંખ્યા વધીને 181 થઈ જશે.
 

બિલ સંબંધિત દરેક માહિતી
બિલનું નામ શું છે?

મહિલા શક્તિ વંદન એક્ટ

કેટલું અનામત આપવામાં આવશે?

33%

કોના માટે અનામત?

તમામ જાતિ, વર્ગ અને ધર્મની મહિલાઓ

જ્યાં લાગુ હોય

લોકસભા, વિધાનસભા અને દિલ્હી

તેનો અમલ ક્યારે થશે?

તારીખ નક્કી નથી, પરંતુ સીમાંકન પછી જ તેનો અમલ થશે.

કાયદો કેવી રીતે બનશે?

લોકસભા, રાજ્યસભામાંથી પસાર થયા પછી. રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી અને ગેઝેટમાં પ્રસિદ્ધ થયા પછી.

કેટલા સમય સુધી આરક્ષણ?

15 વર્ષ

15 વર્ષ પછી શું?

સંસદ દ્વારા સમીક્ષા કર્યા પછી ભવિષ્ય નક્કી કરવામાં આવશે

SC અને ST મહિલાઓ માટે શું?

SC અને ST ક્વોટામાં અનામત

ઓબીસી ક્વોટાની અંદર ક્વોટામાં સમાવિષ્ટ

ઓબીસી ક્વોટાની અંદર ક્વોટાની શ્રેણીમાં નથી

રાજ્યસભામાં શું થશે?

જ્યસભા અને રાજ્યોની વિધાન પરિષદમાં મહિલા અનામત નથી.

શું મહિલા અનામત બિલ પસાર કરવા માટે કોઈપણ પ્રકારનો બંધારણીય સુધારો કરવાની જરૂર પડશે?

 હા, 128મો બંધારણીય સુધારો કરવો પડશે.

દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે 181 મહિલા સાંસદો હશે, સામાન્ય અને અનામતનો ક્વોટા કેવી રીતે નક્કી થશે?

અહીં 181 નંબરનો ઉપયોગ ઉદાહરણ તરીકે કરવામાં આવી રહ્યો છે. વાસ્તવમાં, વાસ્તવિક સંખ્યા સીમાંકન પછી નક્કી કરવામાં આવશે.

કોંગ્રેસનો મહિલા અનામત કાયદો કેમ લાગુ ન થયો, નવો કાયદો કેમ લાવ્યો?

કોંગ્રેસ દ્વારા લાવવામાં આવેલ બિલ 2014માં જ લેપ્સ થઈ ગયું હતું, તેથી નવું બિલ લાવવામાં આવ્યું હતું.

શું સરકાર સંસદમાં સીટો વધારીને મહિલા અનામતને સંતુલિત કરવા વિચારી રહી છે?

હા, સીમાંકન બાદ મહિલા આરક્ષણ વધેલી સીટોના ​​આધારે લાગુ કરવામાં આવશે, તેથી પુરૂષોની હાલની સીટો પર બહુ અસર નહીં થાય.

બિલનો ઇતિહાસ

• મહિલા અનામત બિલ 27 વર્ષ જૂનું છે
• 12 સપ્ટેમ્બર 1996ના રોજ પ્રથમ વખત ગૃહમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું
• ત્યારે કેન્દ્રમાં એચડી દેવગૌડાની સરકાર હતી.
• કેટલાક પક્ષોના વિરોધને કારણે પાસ ન થયા
• આ પછી આ બિલ વધુ 6 વખત સંસદમાં આવ્યું
• એનડીએ સરકાર દરમિયાન - 4 વખત, યુપીએ દરમિયાન - 2 વખત
• મોદી સરકારમાં પહેલીવાર બિલ લાવવામાં આવ્યું
• બિલ 8મી વખત રજૂ કરવામાં આવ્યું

આઝાદી પહેલા પ્રથમ વખત સરોજિની નાયડુએ મહિલા આરક્ષણનો વિચાર આગળ ધપાવ્યો હતો. તે સમયે મહિલાઓ આઝાદીની ચળવળમાં સક્રિયપણે ભાગ લેતી હતી. 1931માં સરોજિની નાયડુએ બ્રિટિશ પીએમને એક પત્ર લખ્યો હતો. પત્રમાં તેમણે મહિલાઓને રાજકીય અધિકાર આપવાની વાત કરી હતી. સરોજિની નાયડુ મહિલાઓને નોમિનેટ કરવાની વિરુદ્ધ હતા. તેમનું માનવું હતું કે મહિલાઓનું નામાંકન તેમનું અપમાન છે. તે ઈચ્છતી હતી કે મહિલાઓ લોકશાહી ઢબે ચૂંટાય. આ પછી જ મહિલા અનામતની વાત શરૂ થઈ.