સર્વેક્ષણ / મોબાઈલથી ભણતર બગડે છે એવું માનતા હોવ તો આ સર્વે તમારી ધારણા ખોટી પાડી દેશે

વિદ્યાર્થીઓને તરુણ વયે વધુ જતું સ્માર્ટફોન્સનું વ્યસન હવે ચિંતાનો વિષય બન્યું છે. સૌથી ગંભીર વાત એ છે કે મોબાઈલના વપરાશ અંગે જયારે કિશોરોને પૂછવામાં આવે ત્યારે તેઓ વપરાશના ખોટા કલાકો જણાવે છે જયારે હકીકતમાં તેમનો વપરાશ વધુ હોય છે. 

• એક વિદ્યાર્થી સરેરાશ 7 કલાક સ્માર્ટફોન ઉપર ગાળે છે. 
• સરેરાશ 1 થી 5 કલાક જેટલો સમય મોબાઈલ ગેમ્સ રમવામાં ગાળે છે. 
• 38% વિદ્યાર્થીઓ સરેરાશ 3 દિવસમાં એક વખત કસરત કરે છે. 
• 79% વિદ્યાર્થીઓ દૈનિક 6 કલાક અથવા તેનાથી ઓછી ઊંઘ લે છે. 
• 83% વિદ્યાર્થીઓ કહે છે કે તેમને પૂરતી ઊંઘ મળે છે. 

ધીરુભાઈ અંબાણી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ રિસર્ચ એન્ડ કૉમ્યૂનિકેશન ટેક્નોલોજી (DAIICT) ગાંધીનગર વડે કરવામાં આવેલા એક સર્વેમાં વિદ્યાર્થીઓમાં મોબાઈલના વપરાશ અંગે ચોંકાવનારા આંકડા સામે આવ્યા છે. આ સર્વે મુજબ એક વિદ્યાર્થી સરેરાશ 7 કલાક ફોનની સ્ક્રિન સામે ગાળે છે. 

આ ડેટા મેળવવા માટે એક વિશિષ્ટ ડેટા માઇનિંગ એપનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું જે 50 DAIICTના વિદ્યાર્થીઓના ફોનમાં ડાઉનલોડ કરવામાં આવી હતી. આ સર્વેનો ઉદ્દેશ એન્જિનિરીંગના વિદ્યાર્થીઓમાં સ્માર્ટફોનના વપરાશ અંગે સંશોધન કરવાનો હતો.

આ રિસર્ચમાં ફોનના અલગ અલગ સેન્સરની મદદથી આ પ્રકારનો ડેટા લીધો

1. વિદ્યાર્થીઓ કઈ એપ પર કેટલો સમય વિતાવે છે?
2. કેટલો સમય ફોન પર વાતચીતમાં વિતાવે છે?
3. દિવસના કેટલા સમય વિદ્યાર્થીઓ કેટલું વૉકિંગ કરે છે અને કેટલી કસરત કરે છે?
4. રાત્રે કયા સમયે વિદ્યાર્થીઓ ફોન બંધ કરીને સુઈ જાય છે?

કોલેજના એક પ્રોફેસરના જણાવ્યા મુજબ વિદ્યાર્થીઓ જયારે તેમને મોબાઈલ વપરાશના કલાકો પૂછવામાં આવ્યા હતા ત્યારે 4 થી 5 કલાકના વપરાશનો જવાબ આપતા હતા જયારે આ એપ વડે તારણ કાઢવામાં આવ્યું કે કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ તો દિવસના 15-15 કલાક જેટલો સમય સ્માર્ટફોન્સ પાછળ કાઢે છે. 

સરેરાશ જોવા જઈએ તો એક વિદ્યાર્થી દૈનિક 6.87 કલાક ફોન પાછળ વાપરે છે. બીજા સર્વેક્ષણ મુજબ 80% વિદ્યાર્થીઓ ફક્ત 6 કલાક અથવા તેનાથી પણ ઓછી ઊંઘ લે છે. જો કે મોટાભાગના વિદ્યાર્થીઓને દિવસના સમયે ઊંઘ નથી આવતી.

વિદ્યાર્થીઓના ઊંઘવાના કલાકોની માહિતી આ મુજબ છે.

આ ઉપરાંત 75% વિદ્યાર્થીઓ કોલિંગ એટલે ફોન કરીને વાતચીત કરવામાં 30 મિનિટથી ઓછો સમય વિતાવે છે. જો કે આ જ વિદ્યાર્થીઓ આશરે 2 કલાક વૉટ્સએપ અને ઇન્સ્ટાગ્રામ પર અને 1 થી 5 કલાક જેટલો સમય મોબાઈલ ગેમ્સ રમવામાં વીતાવે છે. 

ચોંકાવનારો તારણ; વધુ મોબાઈલ વપરાશથી અભ્યાસ નથી બગડતો! 

આ સર્વેનું વધુ એક આશ્ચર્યજનક પાસું એ છે કે મોબાઈલના વપરાશના કલાકોને વિદ્યાર્થીઓના ભણવાના પ્રદર્શન ઉપર કોઈ અસર થઇ હોય એવું લાગતું નથી. કોલેજના એક પ્રોફેસરે જણાવ્યું હતું કે નવાઈની વાત એ છે કે આ સર્વે મુજબ દિવસના 4 કલાકથી ઓછો સમય મોબાઈલના વપરાશમાં વિતાવનાર અને 10 કલાકથી વધુ સમય મોબાઈલના વપરાશમાં વિતાવનાર વિદ્યાર્થીઓના સેમિસ્ટરના રિઝલ્ટમાં મોટો તફાવત ન હતો. 

ફોનના કારણે ઉદ્ભવેલા વિચિત્ર માનસિક તણાવો

વધુ પડતા વપરાશના પગલે લોકોએ નોમોફોબીયા થઇ ગયો છે. ફોન કે ઇલેક્ટ્રોનિક ડિવાઇસ સાથે ન હોય તો બેચેની અને ગભરામણ થવાને નોમોફોબીયા કહે છે. 

લોકો ફોનમાં એટલા વ્યસ્ત થઇ જાય છે કે આસપાસ બેઠેલા સગાસંબંધીઓ અથવા મિત્રોને અવગણીને ફોનમાં જ રચ્યાપચ્યા રહે છે જેને "ફબ્બિંગ" કહે છે.