રાજકારણ / કોંગ્રેસ પોતાના 'બ્રહ્માસ્ત્ર' તરફ? ગુજરાતમાં મોદી પણ નથી ભેદી શક્યા આ રણનીતિ

• ગુજરાત કોંગ્રેસમાં KHAM થિયરીની એન્ટ્રી? 
• OBC પ્રમુખ, આદિવાસી વિપક્ષ નેતાની કેમેસ્ટ્રી, મેવાણી દલિત ચહેરો 
• 2022 પહેલા પાર્ટીમાં પ્રાણ ફૂંકવા કોંગ્રેસનું બ્રહ્માસ્ત્ર 

લાંબા સમયથી 'બેજાન' કોંગ્રેસે ઈતિહાસનું પુનરાવર્તન કર્યું? 
ગુજરાતમાં આજે જગદીશ ઠાકોરને નવા BOSS બનાવવામાં આવ્યા, જોકે કોંગ્રેસની રીત રહી છે કે પ્રદેશ પ્રમુખને વધારે પાવર આપવામાં આવતો નથી જેને લઈને પાર્ટીના કાર્યકરોમાં પણ ગણગણાટ રહે છે. એક બાદ એક ચૂંટણીઓમાં હાર અને પાર્ટીની અંદર જૂથવાદની સાથે 'નીરસ હાઇકમાન્ડ' પાર્ટી માટે મોટી સમસ્યા રહી છે. અમિત ચાવડા અને પરેશ ધાનાણીએ ક્યારના રાજીનામાં આપ્યા હોવા છતાં મહિનાઓ સુધી કોંગ્રેસમાં માત્ર ચર્ચાઓ થતી રહી અને હવે કોંગ્રેસે ઈતિહાસનું પુનરાવર્તન કર્યું હોય તેવું દેખાઈ રહ્યું છે. 

પોતાના જૂના વૉટરો તરફ પરત ફરી રહી છે કોંગ્રેસ: 
નોંધનીય છે કે સૌરાષ્ટ્ર અને ઉત્તર ગુજરાતમાં ઠાકોર સમાજ અને SC અને ST વૉટરો પર કોંગ્રેસની સારી પકડ રહી છે. ઠાકોર સમાજના અલ્પેશ ઠાકોર જેવા દિગ્ગજ નેતાને ગુમાવ્યા બાદ જગદીશ ઠાકોરના રૂપમાં તેમની ભરપાઈ કરવામાં આવી રહી છે. આદિવાસી સમુદાયને લઈને છેલ્લા ઘણા વર્ષથી નેતૃત્વમાં શૂન્યતા આવી ગઈ છે ત્યારે કોંગ્રેસે સુખરામ રાઠવાને તેમાં જવાબદારી સોંપતા હવે મધ્ય અને દક્ષિણ ગુજરાતમાં આદિવાસી સમાજના કાર્યકરોમાં ઉત્સાહ વધે તેવી પૂરેપૂરી શક્યતા છે. 

ખામ થીયરી પર પરત ફરી રહી છે કોંગ્રેસ? 
એવામાં કોંગ્રેસે હવે પોતાનો જૂનો બ્રહ્માસ્ત્ર એટલે કે ખામ થીયરી ફરીથી ચૂંટણી જીતવા ઉતારી હોય તેવું દેખાઈ રહ્યું છે, ખામ શબ્દનો અર્થ થાય છે, K-ક્ષત્રિય, H-હરિજન, A-આદિવાસી અને M-મુસ્લિમ એટલે KHAM. 
જ્યારે કોંગ્રેસમાં નવા પ્રદેશ પ્રમુખની ચર્ચાઓ થઈ ત્યારે જ ભરતસિંહ સોલંકી સહિતના નેતાઓએ લોબિંગ કરીને હાઇકમાન્ડ પર દબાણ કર્યું હતું કે પાર્ટીનો નેતા તો બક્ષીપંચનો જ હોવો જોઈએ. હાર્દિક પટેલનું નામ અધ્યક્ષ તરીકે વચ્ચે વચ્ચે ઉછળ્યુ પણ ખરા પણ એટલો પ્રોત્સાહન મળ્યો નહીં. આ સિવાય વિપક્ષ નેતા તરીકે પાટીદારોના વિરજી ઠુમ્મરને આગળ કરવામાં આવી રહ્યા હતા પરંતુ છેલ્લે આદિવાસી નેતા સુખરામ રાઠવા પર કળશ ઢોળાયો છે. થોડા મહિના પહેલા જ રાજ્યના દિગ્ગજ દલિત નેતા અને અપક્ષ ધારાસભ્ય જીગ્નેશ મેવાણીને પણ રાહુલ ગાંધીની હાજરીમાં કોંગ્રેસમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. ત્યારે કોંગ્રેસે આગામી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે જ્ઞાતિનાં આધારે સોગઠાં ગોઠવી દીધા હોય તેવું દ્રશ્ય સર્જાયું છે. 

શું છે હાલનુ માળખું: કોંગ્રેસે સાચવ્યું 'જાતિગત બેલેન્સ'

• પ્રદેશ પ્રમુખ: જગદીશ ઠાકોર (OBC-ક્ષત્રિય)
• વિપક્ષ નેતા: સુખરામ રાઠવા (આદિવાસી)
• દલિત ચહેરો: જિગ્નેશ મેવાણી  
• પાટીદાર ચહેરો: હાર્દિક પટેલ

શું છે ખામ થીયરી, જેનો રેકૉર્ડ મોદી પણ તોડી ન શક્યા
ગુજરાત કોંગ્રેસનાં દિગ્ગજ નેતા માધવસિંહ સોલંકી ખામ થીયરીનાં જનક છે. વર્ષ 1985માં આ જ થિયરીના જોરે કોંગ્રેસે 149 બેઠકો જીતી લીધી હતી, જે રેકૉર્ડ આજ સુધી ભાજપ પણ તોડી શક્યું નથી. 

2017માં બહુમતી મેળવતા ભાજપને પરસેવા છૂટી ગયા 
નોંધનીય છે કે વર્ષ 2017માં યુપી ચૂંટણી બાદ તરત જ ગુજરાતની વિધાનસભા ચૂંટણી થઈ હતી, ભાજપના શબ્દોમાં કહીએ તો દેશમાં પીએમ મોદીની આંધી હતી છતાં ભાજપને ધાર્યા કરતાં ખૂબ ઓછી સીટો મળી હતી. યુપીની ભવ્ય જીત જોઈને પાર્ટીના ચાણક્ય અમિત શાહે કહ્યું હતું કે અબકી બાર 150 પાર, પણ જ્યારે રિઝલ્ટ આવ્યું ત્યારે ભાજપ ત્રણ આંકડા સુધી પણ ન પહોંચી શકી અને સીટો 99એ અટકી ગઈ. ભલે કોંગ્રેસ હારી ગઈ હતી પરંતુ મોદી-શાહનાં ગઢમાં ભાજપને બહુમતી મેળવવામાં પરસેવા છોડાવી દીધા હતા. 

વારંવાર પાર્ટીથી નારાજ થતાં આવ્યા છે જગદીશ ઠાકોર, હવે બની ગયા BOSS 
વર્ષ 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ટિકિટ ફાળવણીમાં જગદીશ ઠાકોર નારાજ થયા હતા અને ચૂંટણી લડવાનો ઈનકાર કરી દીધો હોય તે કોંગ્રેસમાં ખૂબ ચર્ચાયુ હતું. 2017માં અલ્પેશ ઠાકોરની એન્ટ્રી બાદ તેઓ હનસિયામાં ધકેલાઇ ગયા હતા અને સાબરકાંઠા પ્રભારી તથા કોર કમિટીમાંથી તેમણે રાજીનામું આપી દીધું હતું. જગદીશ ઠાકોર 2009થી 2014 સુધી કોંગ્રેસમાંથી પાટણ લોકસભા બેઠકના સાંસદ રહી ચૂક્યા છે. જોકે 2022 આવતા આવતા પાર્ટીની કમાન જ તેમના હાથમાં આપવામાં આવી છે. 

ગુજરાત અને યુપી: કોંગ્રેસ માટે મોટી ચેલેન્જ 
ગુજરાત સહિત દેશના છ મોટા રાજ્યોમાં વર્ષ 2022માં વિધાનસભાની ચૂંટણી થવાની છે ત્યારે ગુજરાત અને ઉત્તર પ્રદેશ બે રાજ્યો દેશના રાજકારણને ઉથલાવી શકે તેવી તાકાત ધરાવતા રાજ્યો છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં તો કોંગ્રેસે પોતે પ્રિયંકા ગાંધીને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે અને તેઓ પાર્ટીમાં પ્રાણ ફૂંકવા માટે પ્રયાસો કરી રહ્યા છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં જ્યાં બીજી પાર્ટીઓ હજુ પ્રચાર ચાલુ પણ નથી કરી રહી ત્યાં કોંગ્રેસે ચૂંટણી ઢંઢેરો પણ આપી દીધો છે અને મહિલાઓને 40 ટકા ટિકિટ આપવાનું મોટું એલાન પણ કર્યું છે. કોંગ્રેસ માટે બીજી મોટી ચેલેન્જ છે ગુજરાત.  

જોકે હવે જોવાનું એ રહે છે કે કોંગ્રેસનો જૂનો પ્રયોગ ગુજરાતમાં કેટલો સફળ રહે છે, કોંગ્રેસનાં નવા 'જગદીશ' જનતાના આશીર્વાદ લાવી શકે છે? ભરતસિંહ સોલંકી સહિતના નેતા કહી રહ્યા છે કે કોંગ્રેસ આવે છે ત્યારે જોવાનું રહેશે કે ગુજરાતમાં નવસર્જન થાય છે કે પછી ભાજપ ખામ સામે પણ સફળ રહે છે.