કોફીને બદલે વપરાતી ચિકોરીનું વાવેતર સૌથી પહેલા ગુજરાતમાં જ થયું હતુ અને હજુ પણ ગુજરાતના કેટલાક વિસ્તાર આ ખેતી માટે એકદમ પરફેક્ટ છે. જેમ આસામમાં ચાના બગીચા છે તેમ ગુજરાતમાં પણ ચિકોરીના બગીચા બનાવી શકાયા હોત. જો કે હજુ પણ હજારો ટન ચિકોરીનું ઉત્પાદન થાય છે અને તેની નિકાસ પણ થાય છે. બ્રુક બોન્ડ, નેશલે, હિન્દુસ્તાન લીવર સહિતના કોફી ઉત્પાદકો ચિકોરીની ગુજરાતમાંથી ખરીદી કરે છે.
જામનગર ચિકોરીનું હબ
ચિકોરીનો વપરાશ ચોકોલેટ બનાવવા થાય છે
કોફીમાં પણ ચિકોરી મંગાવાય છે.
ચિકોરી એક જાતની વનસ્પતિ છે. તેનો છોડ ચાર ફૂટ જેટલો ઊંચો હોય છે. તેને ભૂરા રંગનાં ફૂલ હોય છે. તેનાં મૂળ માંસલ, ભરાવદાર શક્કરિયાં જેવાં હોય છે. યુરોપમાં આ છોડ વધુ જોવા મળે છે. યુરોપમાં ચિકોરીનાં પાન સલાડમાં પણ વપરાય છે. તેનાં મૂળ સૂકવીને દળવામાં આવે છે. ચિકોરીનો આ પાઉડર જુદી જુદી વાનગીમાં વપરાય છે. ખાસ કરીને કોફીની કાળાશ અને ચોક્કસ પ્રકારની કડવાશ વધારવા માટે તેનો ઉપયોગ થાય છે.
જામનગર ચિકોરીનું હબ
1956માં ચિકોરીનો પહેલો પાક લેવાયો હતો ત્યારે જામનગરના એક ખેડૂતે બ્રુક બોન્ડ કંપની સાથે ચિકોરીના કરાર કર્યા હતા. ચિકોરીની ખરીદી માટે પહેલા હિન્દુસ્તાન લિવર પણ મોટુ ગ્રાહક હતુ એ સાથે નેશલે પણ ગુજરાતમાં થતી ચિકોરીને ખરીદે છે. ગુજરાતમાં સૌથી પહેલા ચિકોરી ઉગાડવામાં આવી હતી ત્યાર બાદ ઉત્તરપ્રદેશ, અને પંજાબ પણ ચિકોરી ઉગાડવામાં આગળ પડતું સાબિત થયું હતુ.
ચિકોરીનો વપરાશ
કોફીમાં, ચોકલેટ બનાવવામાં ચિકોરી વાપરવામાં આવે છે. તે કોફીનો પર્યાય પણ કહેવાય છે. જો કે કોફીની અને તેની અસર સ્વાદ ભલે એક જેવા હોય પણ તેમની ખેતીમાં આભ જમીનનો ફેર છે. ચિકોરીને ગુજરાતની જમીન માફક આવે છે.
ચરોતરના છેવાડાના ખંભાત તાલુકામાં ચિકોરીનું મોટા પ્રમાણમાં ઉત્પાદન કરવામાં આવે છે. ચરોતરમાં ખંભાત, પેટલાદ, ઉત્તરસંડા, મહેળાવ, સુણાવ, કાસોર, કરોલી, ઘુંટેલી તેમજ વસો, સંજાયા, વડતાલ પંથકમાં પણ ચીકોરીની ખેતી ખેડૂતો માટે આશીર્વાદરૂપ બની છે.
ચરોતરની ચિકોરી
ચિકોરી એક જાતની વનસ્પતિ છે. તેનો છોડ ચાર ફૂટ જેટલો ઊંચો હોય છે. તેને ભૂરા રંગનાં ફૂલ હોય છે. તેનાં મૂળ માંસલ, ભરાવદાર શક્કરિયાં જેવાં હોય છે. યુરોપમાં છોડ વધુ જોવા મળે છે. યુરોપમાં ચિકોરીનાં પાન સલાડમાં પણ વપરાય છે. તેનાં મૂળ સૂકવીને દળવામાં આવે છે. કોફીમાં તેનો વિશેષ ઉપયોગ થતો હોઈ છે. ચરોતરની ગોરાળું જમીન ચિકોરીના પાકને માફક આવતી હોઈ તેની ખેતીનો વિસ્તાર વધ્યો છે.
ચિકોરીની ખેતીમાં રસ હોય તો આવતી કાલે ચિકોરી વીશે અને તેની ખેતી વીશે જરૂરથી જાણીશું.