કવાયત / ચૂંટણીમાં પક્ષોના 'વચનો' પર નજર રાખવા માટે કેન્દ્રીય ચૂંટણી પંચનું મોટું પગલું, જાણો શું કહ્યું

• ચૂંટણીમાં પક્ષોના ચૂંટણી ભેટ-વચનો વચ્ચે ચૂંટણી પંચનું મોટું પગલું 
• કેન્દ્રીય ચૂંટણી પંચે તમામ રાજકીય પક્ષોને પત્ર લખ્યો 
• મેનિફેસ્ટોમાં આપેલા વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાના માર્ગો અને માધ્યમોની વિગતો માંગી
• વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાની શું યોજના તે માહિતી આપવી જોઈએ: ચૂંટણી પંચ 

દેશમાં મફત ચૂંટણી ભેટને લઈને ચાલી રહેલી ચર્ચા વચ્ચે ચૂંટણી પંચે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે,  ચૂંટણી વચનો આપનાર રાજકીય પક્ષોએ આ વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાની કેવી યોજના બનાવી છે તેની વિગતો આપવી જોઈએ. ચૂંટણી પંચ દ્વારા સૂચવવામાં આવેલા નવા નિયમો પક્ષોને મતદારો પ્રત્યે વધુ જવાબદાર બનાવશે. ચૂંટણી પંચે રાજકીય પક્ષોને પત્ર લખીને તેમના મેનિફેસ્ટોમાં આપેલા વચનો માટે નાણાં એકત્ર કરવાના માર્ગો અને માધ્યમોની વિગતો માંગી છે. પક્ષકારોએ 19 ઓક્ટોબર સુધીમાં સૂચિત ફેરફારોનો જવાબ આપવાનો રહેશે. ચૂંટણી પંચે તેના પત્રમાં કહ્યું છે કે, મતદાતાઓનો વિશ્વાસ ફક્ત એવા વચનો પર જ મેળવવો જોઈએ જે પૂર્ણ કરી શકાય.

પત્ર અનુસાર, કમિશને કહ્યું કે, ચૂંટણી ઢંઢેરામાં સ્પષ્ટપણે દર્શાવવું જોઈએ કે વચનોની પારદર્શિતા, સમાનતા અને વિશ્વસનીયતાના હિતમાં તે જાણવું જોઈએ કે નાણાકીય જરૂરિયાત કેવી રીતે અને કોના દ્વારા પૂરી થશે. કમિશનના મોડલ ઈલેક્શન કોડમાં પ્રસ્તાવિત સુધારા મુજબ ચૂંટણી ઢંઢેરામાં ચૂંટણી વચનોનું વાજબીપણું દર્શાવવું જોઈએ. 

પંચે રાજકીય પક્ષો માટે ચૂંટણી ઢંઢેરામાં આપેલા વચનો સાથે સંકળાયેલી નાણાકીય જરૂરિયાતની વિગતો આપવા માટે એક ફોર્મેટનો પણ પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, જો રાજકીય પક્ષોનો પ્રતિભાવ નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં નહીં આવે તો માની લેવામાં આવશે કે, તેમની પાસે આ વિષય પર કહેવા માટે કંઈ ખાસ નથી. કમિશને કહ્યું છે કે, માહિતીની સરખામણી માટે નિર્ધારિત ફોર્મેટ, માહિતીની પ્રકૃતિ અને માનકીકરણ જરૂરી છે.

આ સાથે ચૂંટણી પંચે એમ પણ કહ્યું હતું કે, આપેલા વચનોની નાણાકીય અસર અંગે પૂરતી માહિતી મેળવ્યા બાદ મતદારો પોતાનો વિકલ્પ પસંદ કરી શકશે. કમિશને એમ પણ કહ્યું હતું કે, તે ચૂંટણી વચનો અને નાણાકીય સ્થિતિ પર અયોગ્ય પ્રભાવ અંગેની અપૂરતી માહિતીને અવગણી શકે નહીં. પંચે કહ્યું કે, મોટા ભાગના રાજકીય પક્ષો તેને સમયસર ચૂંટણીની જાહેરાતની વિગતો આપતા નથી.

ચૂંટણી પંચે તમામ રાજકીય પક્ષોને પત્ર લખ્યો છે. આ પત્રમાં પંચે રાજકીય પક્ષોને ચૂંટણી વચનો અંગે ચેતવણી આપી છે. જેમાં રાજકીય પક્ષોને કોઈ પોકળ ચૂંટણી વચનો ન આપવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. જે પણ ચૂંટણી વચનો આપવામાં આવે છે, તે નાણાકીય રીતે પૂરા કરવા યોગ્ય છે કે કેમ તેની કાળજી લેવી જોઈએ. કેન્દ્રીય ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે, તે ચૂંટણી વચનો અને તેની નાણાકીય સ્થિરતા અંગે સંપૂર્ણ માહિતી ન આપવાના અનિચ્છનીય અસરને અવગણી શકે નહીં. પોકળ ચૂંટણી વચનો દૂરગામી અસરો ધરાવે છે. રાજકીય પક્ષો દ્વારા કરવામાં આવેલા ચૂંટણી વચનોની ઘોષણા માટે સૂચિત ફોર્મેટ તથ્યોને તુલનાત્મક બનાવતી માહિતીની પ્રકૃતિને પ્રમાણિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.