મહરાષ્ટ્ર / IT નિયમોમાં સુધારો ગેરબંધારણીય, હાઈકોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને ફેક્ટ ચેક મામલે આપ્યો મોટો ઝટકો

Bombay High Court Fact Check Units : બોમ્બે હાઈકોર્ટે શુક્રવારે IT નિયમોમાં 2023ના સુધારાને ગેરબંધારણીય ગણાવીને ફગાવી દીધા હતા. આ સુધારાઓ હેઠળ કેન્દ્ર સરકારને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ પર તેની કામગીરી વિશે 'બનાવટી અને ગેરમાર્ગે દોરતી' માહિતીને ઓળખવા અને રદિયો આપવા માટે એક ફેક્ટ ચેક યુનિટ સ્થાપવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આઇટી નિયમોમાં કરાયેલા ફેરફારો સામે દાખલ કરાયેલી અરજી પર સુનાવણી કરતા જસ્ટિસ અતુલ ચંદુરકરની ટાઈ-બ્રેકર બેન્ચે કહ્યું, હું માનું છું કે સુધારાઓ ભારતના બંધારણની કલમ 14 અને કલમ 19નું ઉલ્લંઘન કરે છે.

શું છે સમગ્ર મામલો ?

હકીકતમાં જાન્યુઆરી 2024માં ન્યાયમૂર્તિ ગૌતમ પટેલ અને ડૉ. નીલા ગોખલેની ડિવિઝન બેન્ચે અલગ-અલગ ચુકાદો આપ્યા પછી મામલો ટાઈ-બ્રેકર જજ પાસે આવ્યો. તેના પર જસ્ટિસ ચંદુરકરે કહ્યું કે, IT એક્ટમાં કરવામાં આવેલા સુધારા કલમ 21નું પણ ઉલ્લંઘન કરે છે અને પ્રમાણસરતાની કસોટીને સંતોષતા નથી. 2023માં કેન્દ્ર સરકારે ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી (મધ્યસ્થી માર્ગદર્શિકા અને ડિજિટલ મીડિયા આચાર સંહિતા) નિયમો, 2021 (IT નિયમો 2021) માં સુધારો કર્યો હતો. પરંતુ નિયમ 3 જે કેન્દ્રને ખોટા ઓનલાઈન સમાચારોને ઓળખવા માટે હકીકત-તપાસ એકમો બનાવવાની સત્તા આપે છે તેને ટીકા અને કાનૂની પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો છે.જેની સામે કોર્ટમાં અરજી કરવામાં આવી હતી.

સ્ટેન્ડ-અપ કોમેડિયન કુણાલ કામરા સહિતના અરજદારોએ દલીલ કરી હતી કે સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલા સુધારાઓ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટની કલમ 79 ની સત્તા (અલ્ટ્રા વાયર)ની બહાર છે અને બંધારણના સમાનતાના અધિકાર (કલમ 14) અને પ્રેક્ટિસના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે. કોઈપણ વ્યવસાય અથવા વ્યવસાય, વેપાર અથવા વ્યવસાય ચાલુ રાખવાની સ્વતંત્રતા (કલમ 19(1)(a)(g)) ઉલ્લંઘન કરે છે.

વધુ વાંચો : તિરૂપતિ બાલાજી મંદિરમાં લાડું પ્રસાદનું શું મહત્વ? ઈતિહાસ ભગવાનના હાથ સાથે જોડાયેલો

બોમ્બે હાઈકોર્ટની બેંચના બે અભિપ્રાયો હતા

બોમ્બે હાઈકોર્ટના જાન્યુઆરી 2024ના ચુકાદામાં જસ્ટિસ પટેલે જણાવ્યું હતું કે, સૂચિત ફેક્ટ ચેક યુનિટ ઓનલાઈન અને પ્રિન્ટ કન્ટેન્ટ વચ્ચેના વિસંગત વ્યવહારને કારણે કલમ 19(1)(જી) હેઠળના મૂળભૂત અધિકારોનું સીધું ઉલ્લંઘન કરે છે. જોકે બીજી તરફ ન્યાયમૂર્તિ ગોખલેએ કહ્યું હતું કે, આઇટી નિયમોમાં સુધારો ગેરબંધારણીય નથી અને ઉમેર્યું હતું કે, અરજદારો દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા સંભવિત પૂર્વગ્રહના આક્ષેપો પાયાવિહોણા છે. અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા પર કોઈ નિયંત્રણો ન હતા, ન તો સુધારાઓએ વપરાશકર્તાઓ માટે કોઈ શિક્ષાત્મક પરિણામો સૂચવ્યા હતા. આ તરફ હવે 2023ના સુધારાને ટાઈ-બ્રેકર જજના અભિપ્રાય સાથે 2-1ના નિર્ણય દ્વારા નકારી કાઢવામાં આવ્યા હતા.

બધા જ સમાચાર અને અપડેટ્સ મેળવવા માટે પ્લેસ્ટોર/એપ સ્ટોર પર જઇને અથવા આ લાઇન પર ક્લિક કરીને ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ એપ