ચુકાદો / Big News : નવા IT નિયમો પર બોમ્બે હાઈકોર્ટનો સ્ટે, સોશિયલ મીડિયાને મળી આ મોટી 'આઝાદી'

• સોશિયલ મીડિયાને બોમ્બે હાઈકોર્ટે આપી મોટી રાહત 
• આઈટી નિયમો પર તત્કાળ અસરથી મૂક્યો સ્ટે 
• નવા આઈટી નિયમો મૂળભૂત અધિકારનું ઉલ્લંઘન- બોમ્બે હાઈકોર્ટ 

હાઈકોર્ટે એક ચુકાદામાં એવું જણાવ્યું કે ગાઈડલાઈન્સ ફોર ઈન્ટરમીડિયાયારિસ એન્ડ ડિઝિટલ મીડિયા એથિક્સ કોડ (રૃલ્સ, 2021 ) ના નિયમ 9 (1) અને 9(3) આર્ટિકલ 19(1) હેઠળ અભિવ્યક્તિની આઝાદીના મૂળભૂત અધિકારનું ઉલ્લંઘન આપે છે અને મહત્વની જોગવાઈની વિરૃદ્ધ છે.

આઈટી રૃલ્સ 2021 ના રુલ્સ 14 અને 16 પર સ્ટે મૂકવાનો ઈન્કાર 

જોકે બોમ્બે હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ દિપાંકર દત્તા અને જસ્ટિસ જીએસ કુલકર્ણીએ આઈટી રૃલ્સ 2021 ના રુલ્સ 14 અને 16 પર સ્ટે મૂકવાનો ઈન્કાર કરી દીધો છે.

જ્યારે નિયમ 14 ડિજિટલ મીડિયા પર નિરીક્ષણ પદ્ધતિ તરીકે આંતર-વિભાગીય સમિતિની રચના સાથે સંબંધિત છે, નિયમ 16 કેન્દ્રની સામગ્રીની બ્લોક એક્સેસને અવરોધિત કરવાની શક્તિ સાથે સંબંધિત છે.

બોમ્બે હાઇકોર્ટે શુક્રવારે તાજેતરમાં સૂચિત ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજી (મધ્યસ્થીઓ માટે માર્ગદર્શિકા અને ડિજિટલ મીડિયા એથિક્સ કોડ) નિયમો, 2021 ને પડકારતી બે અરજીઓમાં તેના વચગાળાના આદેશો અનામત રાખ્યા હતા.

અરજદારોએ નવા નિયમોને રદ કરવાની માંગણી કરતી વખતે, તેમની અરજીઓની સુનાવણી બાકી રહેલા નિયમો પર રોક લગાવીને વચગાળાની રાહતની માંગ કરી છે.

સુનાવણી દરમિયાન કરવામાં આવેલ રજૂઆત 

- વચગાળાના રોકાણ માટેની પ્રાર્થનાનો વિરોધ કરતા, અધિક સોલિસિટર જનરલ અનિલ સિંહે ત્રણ ગણી રજૂઆતો કરી:

- પ્રાર્થનાઓએ એક ઓવરસાઇટ કમિટી (માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયની આંતરિક સમિતિ) (જે MIB) સામે ફરિયાદ કરી હતી, જેને હજુ સુધી સૂચિત કરવામાં આવી નથી.

- નિયમો હેઠળ કોઈપણ સંસ્થા સામે કોઈ આદેશ કે કાર્યવાહી કરવામાં આવી હોય તેવા કોઈ દાખલા નથી.

- નકલી સમાચાર અને કાયદાકીય રીતે પ્રતિબંધિત સામગ્રીના ફેલાવાને રોકવા માટે નિયમોને સૂચિત કરવામાં આવ્યા હતા.
IT નિયમો 2021 શું છે જાણો વિગતે

- સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સે મુખ્ય પાલન અધિકારીની નિમણૂક કરવી પડશે, જે કાયદા અને નિયમોનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટે જવાબદાર રહેશે. આવી વ્યક્તિ ભારતનો રહેવાસી હોવો જોઈએ.
- કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓ સાથે 24 × 7 સંકલન માટે નોડલ સંપર્ક વ્યક્તિની નિમણૂક. આવી વ્યક્તિ ભારતનો રહેવાસી હશે.
નિવાસી ફરિયાદ અધિકારીની નિમણૂક કરવાની રહેશે, જે ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિ હેઠળ જણાવેલ કાર્યો કરશે. આવી વ્યક્તિ ભારતનો રહેવાસી હશે.
- માસિક પાલન અહેવાલ પ્રકાશિત કરો, પ્રાપ્ત થયેલી ફરિયાદો અને ફરિયાદો પર લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી તેમજ મુખ્ય સોશિયલ મીડિયા મધ્યસ્થીઓ દ્વારા તાત્કાલિક દૂર કરવામાં આવેલી સામગ્રીની વિગતો.
- મુખ્યત્વે મેસેજિંગના રૂપમાં સેવા આપતા મુખ્ય સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સે પ્રથમ વખત માહિતી આપનારની ઓળખને સક્ષમ કરવી પડશે. એટલે કે વોટ્સએપ જેવા ઇન્સ્ટન્ટ મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મને મેસેજનું મૂળ જાણવું પડે છે. 
- સ્વેચ્છાએ તેમના ખાતાની ચકાસણી કરવા ઇચ્છુક વપરાશકર્તાઓએ ખાતાઓની ચકાસણી માટે યોગ્ય પદ્ધતિ પ્રદાન કરવી પડશે અને ચકાસણી નિશાની આપવી પડશે.