શૈક્ષણિક / CBSE ના અભ્યાસક્રમમાં મોટા ફેરફાર, ઈસ્લામિક સામ્રાજ્ય, શીતયુદ્ધ અને ફૈઝ અહમદની કવિતા ગાયબ

• CBSE ના અભ્યાસક્રમમાં ફેરફાર 
• ઈસ્લામિક સામ્રાજ્ય અને શીતયુદ્ધ જેવા ચેપટર્સ હટાવાયા 
• ફૈઝ અહમદની બે ઉર્દૂ કવિતાઓ પણ દૂર કરાઇ

સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ સેકન્ડરી એજ્યુકેશન (CBSE) એ બિન-જોડાણવાદી ચળવળ, શીત યુદ્ધ યુગ, આફ્રો-એશિયન પ્રદેશોમાં ઇસ્લામિક સામ્રાજ્યોનો ઉદય, મુઘલ દરબારોનો ઇતિહાસ અને ઔદ્યોગિક ક્રાંતિને લગતા પ્રકરણોને ધોરણ 11 અને 12 નો પોલિટિકલ સાયન્સ અભ્યાસક્રમ અને ઇતિહાસમાંથી દૂર કર્યા છે.

ફૈઝ અહમદની બે ઉર્દૂ કવિતાઓના અનુવાદિત અંશ પણ બહાર 

અને તેવી જ રીતે, ધોરણ 10ના અભ્યાસક્રમમાં 'ફૂડ સિક્યુરિટી' સંબંધિત પ્રકરણમાંથી 'ઈમ્પેક્ટ ઓફ એગ્રીકલ્ચર પર વૈશ્વિકરણની અસર' વિષયને પડતો મૂકવામાં આવ્યો છે. આ સાથે 'ધર્મ, સાંપ્રદાયિકતા અને રાજનીતિ-સાંપ્રદાયિકતા સેક્યુલર સ્ટેટ' વિભાગમાંથી ફૈઝ અહમદની બે ઉર્દૂ કવિતાઓના અનુવાદિત અંશોને પણ આ વર્ષે બાકાત રાખવામાં આવ્યા છે.

શા માટે કાઢી નાખવામાં આવ્યું?

CBSE એ અભ્યાસક્રમની સામગ્રીમાંથી 'લોકશાહી અને વિવિધતા' પરના પ્રકરણો પણ દૂર કર્યા છે. જ્યારે આ વિષયો અથવા પ્રકરણોને દૂર કરવા સંબંધિત તર્ક વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે અધિકારીઓએ કહ્યું હતું કે આ ફેરફાર અભ્યાસક્રમને યુક્તિસંગત બનાવવાનો એક ભાગ છે અને તે નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ એજ્યુકેશનલ રિસર્ચ એન્ડ ટ્રેનિંગ (NCERT) ની ભલામણોને અનુરૂપ કરવામાં આવ્યો છે.
ગયા વર્ષના અભ્યાસક્રમ મુજબ, આ વર્ષે ધોરણ 11ના ઈતિહાસના અભ્યાસક્રમમાંથી કાઢી નાખવામાં આવેલ પ્રકરણ 'સેન્ટ્રલ ઈસ્લામિક લેન્ડ્સ' આફ્રો-એશિયન પ્રદેશમાં ઈસ્લામિક સામ્રાજ્યના ઉદય અને અર્થતંત્ર અને સમાજ પર તેની અસર વિશે વાત કરે છે.

'ધ મુગલ કોર્ટ: રિકન્સ્ટ્રકટીંગ હિસ્ટ્રી થ્રુ ક્રોનિકલ્સ' ધોરણ 12ના ઇતિહાસના અભ્યાસક્રમમાંથી બાકાત 

એ જ રીતે, ધોરણ 12ના ઇતિહાસના અભ્યાસક્રમમાં 'ધ મુગલ કોર્ટઃ રિકન્સ્ટ્રક્શન હિસ્ટ્રીઝ થ્રુ ક્રોનિકલ્સ' નામનું પ્રકરણ મુઘલોના સામાજિક, ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસના પુનઃનિર્માણના સંબંધમાં મુઘલ દરબારોના ઇતિહાસની વાત કરે છે.

વર્ષ 2022-23 શૈક્ષણિક સત્ર માટે શાળાઓ સાથે શેર કરેલ અભ્યાસક્રમ પણ ગયા વર્ષે કરવામાં આવેલ એક સત્રમાં બે પરીક્ષામાંથી એક જ બોર્ડની પરીક્ષાના બોર્ડના નિર્ણયનો સંકેત આપે છે. જો કે, કોવિડને ધ્યાનમાં રાખીને એક વખતના વિશેષ પગલા તરીકે બે ભાગોમાં પરીક્ષા યોજવાની સિસ્ટમની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. બોર્ડના અધિકારીઓએ ગયા અઠવાડિયે કહ્યું હતું કે પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને, સમયસર અંતિમ નિર્ણય લેવામાં આવશે.

CBSE ધોરણ 9-12 માટે વાર્ષિક અભ્યાસક્રમ જાહેર

બોર્ડના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “CBSE ધોરણ 9-12 માટે વાર્ષિક અભ્યાસક્રમ પૂરો પાડે છે જેમાં શૈક્ષણિક સામગ્રી, પરીક્ષાઓ માટેના અભ્યાસક્રમ સાથે શીખવાના પરિણામો, શિક્ષણ અભ્યાસ અને મૂલ્યાંકન માર્ગદર્શિકાનો સમાવેશ થાય છે. 

11મા ધોરણના પોલિટિકલ સાયન્સમાંથી ફેડરલિઝમ દૂર ન કરવા પર વિવાદ

અભ્યાસક્રમને તર્કસંગત બનાવવાના તેના નિર્ણયના ભાગ રૂપે, CBSE એ 2020 માં જાહેરાત કરી હતી કે વર્ગ 11ના રાજકીય વિજ્ઞાનની પાઠયપુસ્તકમાં સંઘવાદ, નાગરિકતા, રાષ્ટ્રવાદ અને બિનસાંપ્રદાયિકતા પરના પ્રકરણોને વિદ્યાર્થીઓનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે નહીં, ત્યાર બાદ એક મોટો વિવાદ સર્જાયો. આ વિષયો 2021-22 શૈક્ષણિક સત્રમાં પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યા હતા અને અભ્યાસક્રમનો એક ભાગ રહ્યા હતા.