મોટો બદલાવ / હવે જોડી તૂટવા પર જીવ નથી આપતા સારસ, કરે છે આ કામ, પ્રકૃતિમાં બદલાવને લઈને વૈજ્ઞાનિકો આશ્ચર્ય ચકિત

• સારસ હવે બેને બદલે ત્રણની જોડીમાં રહે છે
• બ્રીડિંગ સીઝન દરમિયાન જોડી સંબંધ બાંધવામાં અસમર્થ હોય તો અલગતા આવી શકે છે
• સારસ યુગલના પ્રેમનો ઉલ્લેખ રામાયણમાં પણ છે

મનુષ્ય પોતાના જીવનસાથી પ્રત્યે વફાદારી અને પ્રેમના વચન લે છે. ઘણી વખત આનાથી અલગ વિચારનારાઓની સરખામણી પ્રાણીઓ સાથે કરવામાં આવે છે. એ વાત સાચી છે કે એકપત્નીત્વ કે એકપત્નીત્વ પશુ-પક્ષીઓમાં ઓછું હોય છે. જો આપણે માત્ર સસ્તન પ્રાણીઓની વાત કરીએ તો, લગભગ 5 હજાર પ્રજાતિઓમાંથી, ભાગ્યે જ 5 ટકા લોકો જીવનમાં ફક્ત એક જ સાથી પસંદ કરે છે અને તેની સાથે જીવે છે. પક્ષીઓમાં વધુ પ્રેમ અને વફાદારી જોવા મળે છે. વિજ્ઞાન અનુસાર, લગભગ 90% પક્ષીઓ યુગલોમાં રહે છે અને જીવનભર સાથે રહે છે. જો કે હવે તેમના વર્તનમાં પણ બદલાવ જોવા મળી રહ્યો છે.

નવા જીવનસાથીની શોધ શરૂ કરી આ પક્ષીએ
સારસ વિશે એક નવી વાત સામે આવી છે. આ પક્ષી મોનોગેમીમાં માને છે, પરંતુ ફક્ત તેના સાથીનું મૃત્યુ થાય ત્યાં સુધી. સાથીના ગયા પછી, તે અલગ થવામાં મૃત્યુ પામતો નથી, પરંતુ અન્ય સાથીને શોધે છે. ઉપરાંત, જો બ્રીડિંગ સીઝન દરમિયાન જોડી સંબંધ બાંધવામાં અસમર્થ હોય તો અલગતા આવી શકે છે. તેનાથી પણ વધુ ચોંકાવનારી વાત સામે આવી છે.

શા માટે થઇ રહ્યું છે પરિવર્તન?
એક અહેવાલ મુજબ, સારસ હવે બેને બદલે ત્રણની જોડીમાં રહે છે. સારસ ક્રેન ટ્રાયોસ એન્ડ દેઅર ટ્રિએટ્સ- ડિસક્વરી નામથી પ્રકાશિત થયેલા સંશોધનમાં અનુમાન લગાવવામાં આવ્યું છે કે તેમના વર્તનમાં આ ફેરફારનું કારણ આબોહવા પરિવર્તન પણ હોઈ શકે છે. ક્લાઈમેટ ચેન્જને કારણે તેમનામાં પણ જન્મ દર ઘટી રહ્યો હોઈ શકે છે, તેથી તેમની પ્રજાતિને ચાલુ રાખવા માટે આ પરિવર્તન તેમની અંદર આવવા લાગ્યું છે. જોકે આ માત્ર અનુમાન છે.

સારસ યુગલના પ્રેમનો ઉલ્લેખ રામાયણમાં પણ છે
પૌરાણિક કથાઓમાં પણ ક્રૌંચ પક્ષી એટલે કે સારસ યુગલના પરસ્પર પ્રેમનો ઉલ્લેખ છે. પ્રેમમાં રહેલા એક સારસને શિકારીના તીરથી મારી નાખવામાં આવે છે. પોતાના જીવનસાથીને મૃત જોઈને, અન્ય સારસ પક્ષી પણ અલગ થવામાં મૃત્યુ પામે છે. ત્યારે ઋષિ વાલ્મીકિ એ શિકારીને શ્રાપ આપે છે કે તમે પ્રેમમાં જોડાયેલા બે સારસને કોઈ ભૂલ વગર મારી નાખ્યા, હવે તમને ક્યારેય શાંતિ નહીં મળે.

મોટાભાગના પ્રાણીઓ શા માટે સાથી બદલતા રહે છે?
પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓમાં સમાન સાથી સાથે રહેવું એ ઘણા કારણોસર અસામાન્ય છે. આનું એક કારણ એ છે કે તેમની પાસે શક્તિનો એક જ સ્ત્રોત છે, તે છે કે તેઓ કેટલા બાળકોને જન્મ આપી શકે છે. આ તેમના અસ્તિત્વને સુનિશ્ચિત કરે છે. ઘણા પ્રાણીઓ ફક્ત એક જ સાથી સાથે હોય છે, પરંતુ તેમની પ્રજાતિને ફેલાવવા માટે, તેઓ ઘણા લોકો સાથે સંભોગ કરે છે. આને સોશિયલ મોનોગેમી કહેવાય છે. વિજ્ઞાનની ભાષામાં આને એક્સ્ટ્રા-પેયર કોપ્યુલેશન કહે છે.

Disclaimer: અહીં આપેલી માહિતી માત્ર અનુમાન અને માહિતી પર આધારિત છે. આથી અત્રે અહીં ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે VTV ગુજરાતી આવી કોઈ પણ પ્રકારની માહિતીની પુષ્ટિ કરતું નથી.