અજીબો ગરીબ કિસ્સાઓ / એક લગ્ન કરીને લાવે પછી બધા ભાઈઓની બની જાય પત્ની, સેક્સ માટે ટોપી વાપરે, અજીબ પરંપરા

• એક યુવકે જોડિયા બહેનો સાથે લગ્ન કર્યાનો કિસ્સો ચર્ચામાં
• તિબેટમાં એક મહિલાના અનેક પતિનો ઉલ્લેખ જોવા મળ્યો છે
• બહુપત્નીત્વ સાથે ઘણા નાજુક પ્રશ્નો પણ ઉભા થાય છે

મહારાષ્ટ્રના સોલાપુરમાં એક યુવકે જોડિયા બહેનો સાથે લગ્ન કર્યાનો કિસ્સો ચર્ચામાં છે. હિંદુ મેરેજ એક્ટ મુજબ એક પત્ની જીવિત હોય ત્યારે બીજા લગ્ન કરી શકાતા નથી, તેથી યુવક સામે પણ કેસ નોંધવામાં આવ્યો છે. જો કે, આ વાત પણ વારંવાર ઉઠી રહી છે કે જ્યારે લગ્ન કરનાર યુવતીઓને કોઈ વાંધો ન હતો તો કેસ ન થવો જોઈએ. એક પતિને અનેક પત્નીઓ હોવાનો આ કિસ્સો છે, પરંતુ તેનાથી વિપરીત પણ થાય છે. એવા સમુદાયો પણ છે જ્યાં બહુપત્નીત્વને ખરાબ માનવામાં આવતું નથી. અહીં એક પત્ની અનેક પતિ સાથે એક જ ઘરમાં રહે છે.

ચીનમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે
 લગભગ બે વર્ષ પહેલા, ચીનની ફુડાન યુનિવર્સિટીના અર્થશાસ્ત્રી યે કેંગ એન્જીના નિવેદનથી ગભરાટ ફેલાયો હતો. તેમના સ્થાને બહુપત્નીત્વની હિમાયત કરતા તેમણે કહ્યું કે આ એકમાત્ર રસ્તો છે જેના દ્વારા તમામ ચીની યુવકો લગ્ન કરી શકશે. તમને જણાવી દઈએ કે સિત્તેરના દાયકામાં એક બાળક-નીતિ લાવવામાં આવી ત્યારથી ચીનમાં લિંગ ભેદભાવ વધ્યો. છોકરાઓની લાલસામાં મા-બાપ છોકરીઓને મારવા માંડ્યા.

સેક્સ રેશિયો પણ નીચો છે
હવે આટલા દાયકાઓ પછી આ નિયમ હટાવવામાં આવ્યો છે, પરંતુ ઘણું મોડું થઈ ગયું છે. હવે ચીનમાં મોટાભાગની વસ્તી ઝડપથી વૃદ્ધ થઈ રહી છે. આ સાથે જ ત્યાં સેક્સ રેશિયો પણ નીચો છે. છોકરીઓ ઓછી છે, છોકરાઓ વધુ છે. આવી સ્થિતિમાં ઘણા ચાઈનીઝ યુવકો ઈચ્છવા છતાં પણ પોતાના માટે પત્ની શોધી શકતા નથી. આ મુશ્કેલીઓ જોઈને ત્યાંના અર્થશાસ્ત્રીએ બહુપત્નીત્વ વિશે વાત કરી, જેમાં તિબેટનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો.

તિબેટમાં શું છે રિવાજ
તિબેટમાં એક મહિલાના અનેક પતિનો ઉલ્લેખ જોવા મળ્યો છે. આ એક નાનો દેશ છે, જે લાંબા સમયથી ચીનની મનમાનીનો પણ સામનો કરી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, તેમની પાસે જીવન ચલાવવા માટે વધુ સાધન નથી. અહીંના મોટાભાગના લોકો ખેડૂતો છે, જેઓ જમીનના નાના ટુકડા પર તેમના આખા પરિવારનું ગુજરાન ચલાવે છે. આ સંજોગોમાં, જો ઘણા ભાઈઓ સાથેના કુટુંબમાં દરેકના લગ્ન થાય અને બાળકો હોય, તો જમીનનો નાનો ટુકડો ઘણા ભાગોમાં વહેંચાઈ જશે.

બહુપત્નીત્વની પ્રથા શરૂ કરી
એક દલીલ એવી હતી કે જો એક પતિ અલગથી કમાવા અને ખાવા માટે બહાર જાય તો બીજા પતિ જવાબદારી સાથે ઘર સંભાળી શકે. નેબ્રાસ્કા યુનિવર્સિટીએ સિત્તેરના દાયકાથી અત્યાર સુધી ઘણું સંશોધન કર્યું અને જાણવા મળ્યું કે કૌટુંબિક કાયદાની રજૂઆત પછી બહુપત્નીત્વ ગેરકાયદેસર બની ગયું છે, પરંતુ તે હજુ પણ તિબેટીયન ગામોમાં ચાલુ છે.

આ રીતે સમસ્યાઓનું નિરાકરણ થયું 
અહીં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે એક ઘરમાં એકથી વધુ પતિ હોવાને કારણે ટેન્શન તો નહીં રહે કે સમય કેવી રીતે વહેંચાય? આનો જવાબ મેવલિન ગોલ્ડસ્ટેઈનના લેખ વેઈન બ્રધર્સ શેર અ વાઈફમાં જોવા મળે છે. અમેરિકન સામાજિક શાસ્ત્રીએ તિબેટમાં કેટલાક દાયકાઓ ગાળ્યા અને તેમના સમાજને ખૂબ નજીકથી નિહાળ્યા. તેઓ લખે છે કે તિબેટીયન સમાજમાં લગ્ન સામાન્ય રીતે ઘરના વડીલો દ્વારા ગોઠવવામાં આવે છે. જેથી જમીન બાબતે ભાઈઓ વચ્ચે ઝઘડો ન થવો જોઈએ. તેઓ આનો ઉકેલ બહુપત્નીઓમાં જુએ છે.

લગ્ન ખૂબ જ અનોખી રીતે થાય છે
મોટા ભાઈ અને વર-વધૂ વચ્ચે બેઠેલા હોય છે, તેમની બાજુમાં અન્ય નાના ભાઈઓ બેઠા હોય છે. લગ્નની તમામ વિધિ મોટા ભાઈ સાથે જ થાય છે. બાકીના ભાઈઓ સાક્ષી જેવા છે, પરંતુ કન્યા ઘરમાં પ્રવેશ્યા પછી તે બધાની પત્ની કહેવાય છે. આવી સ્થિતિમાં એવું પણ બને છે કે ભાઈઓમાંથી એકનું મૃત્યુ થાય તો પણ પત્ની એકલી રહેતી નથી.

બહુપત્નીત્વ સાથે ઘણા નાજુક પ્રશ્નો પણ ઉભા થાય છે, જેમ કે સમયની વહેંચણી, અથવા તે બાળક કયા પિતામાંથી છે તે કેવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે. આ સંદર્ભે, તે સમાજોમાં ઘણા વિચાર કર્યા પછી ઘણી બાબતો નક્કી કરવામાં આવી હતી, જેમાં ટોપી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. જ્યારે સ્ત્રી પુરુષ સાથે હોય છે, ત્યારે રૂમની બહાર એક કેપ મૂકવામાં આવે છે. આ એક સંકેત છે, જે અન્ય લોકો સમજે છે. જ્યાં સુધી કોઈ ભાઈ અંદર રહેશે ત્યાં સુધી બીજા રૂમમાં પ્રવેશશે નહિ. તેવી જ રીતે, તમામ પિતા આ લગ્નથી જન્મેલા બાળકોને તેમના બાળકો માને છે અને કોઈ ભેદભાવ કરતા નથી. બાળકના પિતા વિશે કોઈ સામાજિક રીતે પૂછતું નથી અને ન તો આ અંગે કોઈ પૂછપરછ થઈ શકે છે. નવી પેઢીના બાળકોમાં એક કરતાં વધુ પુરૂષ હોય તો આ પ્રથા ચાલુ જ રહે છે.

60 ના દાયકાની શરૂઆતમાં, ચીનની વધતી જતી દખલગીરી સાથે, તિબેટમાં એક નવો કાયદો આવ્યો, જે મુજબ બહુપત્નીત્વ ગેરકાયદેસર છે. જો કે, માનવશાસ્ત્રીઓનું માનવું છે કે ગામડાઓમાં હજુ પણ આ વાત ચાલી રહી છે. વર્ષ 1988 માં, તિબેટ યુનિવર્સિટીએ લગભગ હજાર પરિવારોનો અભ્યાસ કર્યો અને જાણવા મળ્યું કે શહેરી વિસ્તારોમાં 13 ટકા લોકો તેનો અભ્યાસ કરે છે.

તિબેટ એકલું નથી, વિશ્વના ઘણા દેશોમાં બહુપત્નીત્વ છૂટાછવાયા સ્તરે અથવા મર્યાદિત વિભાગમાં પણ ઓળખાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, કેન્યામાં આવા ઘણા કિસ્સાઓ હતા, જ્યાં એક મહિલાએ ઘણા પુરુષો સાથે લગ્ન કર્યા. મસાઇ સમુદાયમાં તેને ખોટું માનવામાં આવતું નથી અને તે પારિવારિક એકતા સાથે સંકળાયેલું છે. દક્ષિણ અમેરિકાના તુપી-કાવાહિબ સમુદાયમાં પણ આ દૃશ્યમાન હતું. અન્ય ઘણી જાતિઓ પણ આ પ્રકારના સંબંધને યોગ્ય કે ખોટો માનતી નથી. ભારતમાં પણ, હિમાચલ અને દક્ષિણની ઘણી જાતિઓમાં આ પ્રથા ચાલુ રહી. જો કે તે અત્યારે વ્યવહારમાં નથી, અથવા જો છે તો પણ તેના વિશે ખુલ્લેઆમ વાત કરવામાં આવતી નથી.