રાજકારણના ચાણક્ય / કોંગ્રેસ તોડીને 38ની ઉંમરમાં જ બન્યા CM, રાજકારણના જાદૂગર અને સમીકરણોમાં ઉસ્તાદ... જુઓ શરદ પવારની રાજકીય સફર

• શરદ પવાર દેશની રાજનીતિ અને મહારાષ્ટ્રની રાજનીતિમાં એક મોટું નામ 
• મહારાષ્ટ્રમાં વસંતદાદા પાટીલની સરકારને તોડીને પોતાની સરકાર બનાવી
• શરદ પવાર 1967માં માત્ર 26 વર્ષની વયે બારામતીથી ધારાસભ્ય બન્યા
• શરદ પવાર વડાપ્રધાન બનવા માંગતા હતા પરંતુ સપનું અધુરું રહી ગયું

શરદચંદ્ર ગોવિંદરાવ પવાર એટલે કે શરદ પવાર દેશની રાજનીતિ અને મહારાષ્ટ્રની રાજનીતિમાં એક મોટું નામ છે. તળિયાથી લઈને કેન્દ્રીય સ્તર સુધીની હિલચાલ અને કાર્યકરો સાથે જોડાયેલા સમાચારો પર તેમની મજબૂત પકડ છે. તે મહારાષ્ટ્રના દરેક જિલ્લા અને તાલુકાને જાણે છે અને કદાચ દરેક રાજકારણીને પણ જાણે છે. આ તેની વિશેષતા પણ છે અને તેની શક્તિનું રહસ્ય પણ છે. જ્યારે પણ ભારતીય રાજકારણના દિગ્ગજોનો ઉલ્લેખ થશે ત્યારે શરદ પવારનું નામ ચોક્કસ લેવામાં આવશે. પવાર એવા નેતા છે, જેમણે દિલ્હીથી લઈને મહારાષ્ટ્ર સુધીની અનેક સરકારોની રમત પોતાના રાજકીય દાવ પર લગાવીને બનાવી છે અને બગાડી છે. પોતાની પાર્ટી બનાવ્યા પછી પણ તેમના પગ રાજકારણના મેદાનમાં જ રહ્યા, આજે શરદ પવાર 82 વર્ષના થઈ ગયા છે, પરંતુ આ મેદાનમાં તેમને હરાવવાની કોઈની હિંમત નથી. પવાર પોતે દરેક વખતે આ સાબિત કરી ચૂક્યા છે. છેલ્લા 50 વર્ષથી તેઓ રાજકારણની આ પીચ પર અજેય રહ્યા હતા. જે બાદ હવે તેણે રાજકારણમાંથી સંન્યાસ લેવાની જાહેરાત કરી છે. આ અવસર પર આજે અમે તમને પવારની શક્તિની કેટલીક વાતો જણાવીશું, જ્યારે તેમણે વિરોધીઓને પોતાની શક્તિનો અહેસાસ કરાવ્યો હતો.

રાજકારણના જાદુગર, સમીકરણોના માસ્ટર

શરદ પવાર રાજકીય સમીકરણો ગોઠવવા અને રાજકીય પીચ પર નવા લોકોને લોન્ચ કરવા માટે જાણીતા છે. 1973માં પવારે એક દલિત સબ-ઇન્સ્પેક્ટર સુશીલ કુમાર શિંદેને સરકારી નોકરીમાંથી કાઢી મૂક્યા અને સીધા કોંગ્રેસમાં જોડાયા. શિંદે બાદમાં રાજ્યના મુખ્યમંત્રી અને કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી બન્યા. 1990 માં, પવારે શિવસેનાના સુપ્રીમો બાળાસાહેબ ઠાકરેને ઝાટકો આપ્યો અને તેમના નજીકના મિત્ર છગન ભુજબલને શિવસેનાથી અલગ કરીને કોંગ્રેસમાં જોડ્યા. બાદમાં ભુજબળ રાજ્યના નાયબ મુખ્યમંત્રી બન્યા.

38 વર્ષમાં મુખ્યમંત્રી બન્યા

શરદ પવાર ઈન્દિરા ગાંધી સામે બળવો કરવા અને મહારાષ્ટ્રમાં પોતાની સરકાર બનાવવા માટે કોંગ્રેસને તોડવા માટે પણ જાણીતા છે. 1978 માં, જ્યારે જનતા પાર્ટીના મોરારજી દેસાઈ કેન્દ્રમાં સત્તા પર હતા, ત્યારે તેમણે મહારાષ્ટ્રમાં વસંતદાદા પાટીલની સરકારને તોડીને પોતાની સરકાર બનાવી. ત્યારે તેઓ માત્ર 38 વર્ષના હતા અને તેઓ પ્રથમ વખત મહારાષ્ટ્રના મુખ્યપ્રધાન બન્યા હતા. ત્યારપછી તેમણે કોંગ્રેસમાંથી વિભાજન કર્યું અને પ્રોગ્રેસિવ ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટના બેનર હેઠળ જનતા પાર્ટી સાથે ગઠબંધનમાં સરકાર બનાવી. આના અગિયાર વર્ષ પહેલાં, શરદ પવાર 1967માં માત્ર 26 વર્ષની વયે બારામતીથી ધારાસભ્ય તરીકે પ્રથમ વખત મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં પ્રવેશ્યા હતા.

પીએમ પદની મહત્વાકાંક્ષા અધૂરી રહી

શરદ પવાર વડાપ્રધાન બનવા માંગતા હતા. રાજીવ ગાંધીની હત્યા બાદ 1991માં તેઓ આ સપનું સાકાર કરવાની સૌથી નજીક આવ્યા હતા પરંતુ પીવી નરસિમ્હા રાવના નેતૃત્વમાં સંરક્ષણ પ્રધાન બનીને તેમને સંતોષ માનવો પડ્યો હતો. 1999માં પણ અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકારના પતન પછી તેઓ પોતાને પીએમ પદની રેસમાં આગળ માનતા હતા પરંતુ અચાનક તેઓ એટલા પછાત થઈ ગયા કે તેમણે કોંગ્રેસથી અલગ થઈને તેમની નવી પાર્ટી એનસીપીની રચના કરી.

બળવાખોર વલણ

પવાર કોંગ્રેસમાં અવિશ્વસનીય નેતા તરીકે પણ ખ્યાતિ ધરાવે છે કારણ કે તેમણે સત્તા મેળવવા માટે તેમના માર્ગદર્શક યશવંતરાવ ચવ્હાણનો ત્યાગ કર્યો હતો. આ નિર્ણય આજે પણ તેને પરેશાન કરે છે. શરદ પવાર તેમના બળવાખોર વલણ માટે જાણીતા છે. જ્યારે સીતારામ કેસરી કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ હતા, ત્યારે પવારે તેમને જોરદાર ટેકો આપ્યો હતો અને જ્યારે કોંગ્રેસે કેન્દ્રમાં એચડી દેવગૌડા સરકારને તોડી પાડવાનો સંકેત આપ્યો હતો, ત્યારે પવારે પક્ષને વિભાજિત કરવાનો સંકેત આપ્યો હતો.

ઇન્દિરા સામે રાજકીય દાવ રમ્યો

27 વર્ષની ઉંમરે ધારાસભ્ય બનેલા શરદ પવારે 1978માં બતાવ્યું હતું કે તેઓ રાજકારણમાં લાંબી રેસનો ઘોડો છે. મહારાષ્ટ્રમાં 1978માં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ હતી, ત્યારબાદ કોઈપણ પક્ષને બહુમતીનો આંકડો મળ્યો નહોતો. પછી કોંગ્રેસ અને ઈન્દિરા કોંગ્રેસે જનતા પાર્ટીને સત્તાથી દૂર રાખવા માટે હાથ મિલાવ્યા અને સરકાર બનાવી, પરંતુ આ પછી શરદ પવારને ઈન્દિરા સાથે અણબનાવ થયો અને તેમણે મોટી રાજકીય દાવ ચલાવતા કુલ 69 કોંગ્રેસના ધારાસભ્યોમાંથી 40 તોડી નાખ્યા અને સરકાર બનાવી. એક નવું જોડાણ. આ ગઠબંધન સરકારમાં શરદ પવાર પહેલીવાર મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી બન્યા. આ પછી, 1983 માં, તેમણે કોંગ્રેસ પાર્ટી સમાજવાદીની રચના કરી.

પીએમ પદના દાવેદાર પણ હતા

શરદ પવારના કદનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે તેઓ રાજીવ ગાંધીની હત્યા બાદ પીએમ પદના ટોચના ત્રણ દાવેદારોમાંના એક હતા. વર્ષ 1987 માં, શરદ પવાર ફરીથી કોંગ્રેસમાં જોડાયા હતા, થોડી જ વારમાં તેમણે તેમની હાજરી દર્શાવી અને એક વર્ષ પછી 1988 માં, તેમને શંકર રાવ ચવ્હાણના સ્થાને મુખ્ય પ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા. 1990માં જ્યારે મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ ત્યારે કોંગ્રેસ બહુમતીના આંકને સ્પર્શી શકી ન હતી, ત્યારે પવારે તેમની ચેક એન્ડ મેચની રમતથી વિપક્ષ શિવસેના અને ભાજપને હરાવ્યા હતા. તેમણે 12 અપક્ષ ધારાસભ્યોને પોતાના પક્ષમાં ખેંચ્યા અને રાજ્યમાં સરકાર બનાવી. આ રીતે પવાર ત્રીજી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા.

1991માં જ્યારે વડાપ્રધાન રાજીવ ગાંધીની હત્યા થઈ ત્યારે કોંગ્રેસમાં વડાપ્રધાન પદના ત્રણ સૌથી મોટા દાવેદારોના નામ સામે આવ્યા હતા. જેમાં શરદ પવાર પણ સામેલ હતા. આ યાદીમાં પવાર ઉપરાંત નારાયણ દત્ત તિવારી અને પીવી નરસિમ્હા રાવનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, અંતે નરસિમ્હા રાવને પીએમ બનાવવામાં આવ્યા અને પવારને સંરક્ષણ મંત્રાલય સોંપવામાં આવ્યું. 1993 માં, પવારને ફરીથી મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં મોકલવામાં આવ્યા અને તેઓ ચોથી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા.

સોનિયા ગાંધી પર સવાલો ઉઠાવ્યા

કોંગ્રેસના દિગ્ગજ નેતા તરીકે ઉભરેલા શરદ પવારે 1999માં સોનિયા ગાંધી સામે અવાજ ઉઠાવ્યો હતો. તેણે વિદેશી મૂળની મહિલાને પાર્ટીની કમાન આપવા પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા, જેના કારણે તેને પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ પવારે રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી એટલે કે NCPની રચના કરી. જો કે આ પછી તેમણે દરેક વખતે કોંગ્રેસના યુપીએ ગઠબંધન સાથે મળીને કામ કર્યું. બાદમાં તેઓ લાંબા સમય સુધી કેન્દ્રમાં મંત્રી પણ રહ્યા હતા. આ દરમિયાન દિલ્હીથી મહારાષ્ટ્ર સુધીના રાજકારણમાં શરદ પવારની તુટી પણ બોલતી હતી.

આજે પણ શરદ પવારની આગળની ચાલ જાણવાનું કોઈની ક્ષમતામાં નથી. તે પીએમ મોદી અને અમિત શાહને ગમે ત્યારે મળે છે. જે બાદ વિવિધ અટકળો શરૂ થઈ ગઈ છે. જોકે, પવાર પોતે પણ આ અટકળો પર પૂર્ણવિરામ મૂકે છે. હવે મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં જે કંઈ થઈ રહ્યું છે તેના સંદર્ભમાં શરદ પવારના આગામી પગલા પર સૌની નજર છે. એટલે કે આજે પણ 82 વર્ષના શરદ પવાર મહારાષ્ટ્ર જેવા મોટા રાજ્યમાં ઈંટ કઈ બાજુએ બેસશે તે નક્કી કરી રહ્યા છે.