જમ્મૂ કાશ્મીર / આર્ટિકલ 370 ખતમ થયા બાદ હવે કોમન સિવિલ કોડ પર સૌની નજર

જો કે આ મુદ્દો પર સરકાર વિચારણા કરી રહી છે તેમાં કોઈ શક નથી. ત્યારે શું છે આ સમાન નાગરિક ધારા અહીં જાણીએ. સરકારે જમ્મૂ કાશ્મીર માંથી ધારા 370 રદ કરીને જમ્મૂકાશ્મીરનો વિશેષ રાજ્ય તરીકેનો દરજ્જો ખતમ કરી નાખ્યો છે.

એ પછી તરત જ રાજકીય વર્તુળોમાં એ વાતે જોર પકડયું છે કે, હવે સરકાર યૂનિફોર્મ સિવિલ કોડ એટલે કે, સમાન નાગરિક ધારા લાવવા માટે તૈયારી કરે. કેટલાક નેતાઓએ તો એવા નિવેદનો પણ આપ્યા છે કે, સરકારે સમાન નાગરિક ધારો નાબૂદ કરવાની પહેલના મૂળિયા ધારા 370 હટાવવા સાથે જ નંખાઈ ગયા છે. 

બંધારણમાં સમાન નાગરિક ધારાને લાગુ કરવાનું અનુચ્છેદ 44 હેઠળ રાજ્યોની જવાબદારી દર્શાવવામાં આવી છે. પરંતુ તે આજ સુધી દેશમાં કોઈ રાજ્યએ લાગુ કરવાની હિંમત દાખવી નથી. જો કે આ કાયદા વિશે છેલ્લાં પાંચ વર્ષથી જેટલી ચર્ચા થઈ રહી છે તે આ પહેલા કદીએ ન થઈ ન હતી. ત્યારે  શું છે આ સમાન સિવિલકોડ તે જાણવું રસપ્રદ બની રહેશે.

દેશમાં સમાન નાગરિક ધારો લાગુ થાય તે દેશના હિતમાં છે. પરંતુ  વર્તમાન નિયમ મુજબ જ્યાં સુધી કોઈ રાજ્ય પોતાના રાજ્યમાંથી સમાન નાગરિક ઘારાનો પ્રસ્તાવ ન મોકલે ત્યાં સુધી કેદ્ર સરકાર તેના પણ નિર્ણય કરી શકતી નથી. કલમ 370ની નાબૂતી જેટલુ આ કામ સરળ નથી. કેમ કે, કાશ્મીર એક વિશેષ પ્રદેશનો મામલો હતો જ્યારે  કોમન સિવિલ કોડ એ દેશના દરેક આંતરિક હિસ્સાને અને એક એક નાગરિકને અસર કરે તેવો સંવેદનશીલ મામલો છે. 

આથી સરકાર આ મુદ્દે ખૂબ જ વિચાર પૂર્વક ડગલું  ભરશે તે ચોરસ છે. વળી ભારત એક વિશાળ લોકતાંત્રિક અને ધર્મનિરપેક્ષ દેશ છે. અહીં અનેક ધર્મો પાળનારી સેંકડો જાતિઓ વસે છે. આ દેશમાં સાત સોથી વધારે આદિવાસી જાતિઓ અને તેમની અનેક ઉપજાતિઓ પણ છે. દરેક જાતિના લોકો સદીઓથી વિવિધ રીત રિવાજોનું પાલન કરે છે. ભારતમાં 122થી વધારે ભાષાઓ અને 1600થી વધારે બોલીઓ બોલાઈ રહી છે.

ત્યારે એક દેશ અને એક કાનૂનનું સૂત્ર બોલવામાં તો સારુ લાગે છે પરંતુ તેનો અમલ કરાવવો ખૂબ જટિલ કામ છે. કેમ કે વાત માત્રથી વિરોધના સૂર ઊઠી રહ્યા છે. સમાન નાગરિક ધારો બનાવવા માટે દરેક રાજ્યોની સંમતિ અતિ જરૂરી છે ત્યારે હવે જોવાનું એ રહે છે કે, સરકાર સાથે કેટલા રાજ્યો સમાન સિવિલ કોડ માટે તૈયાર થાય છે.