જાણો પેટ્રોલ-ડિઝલની કિંમતો વધવા પાછળનું ગણિત

મુંબઈમાં સોમવારે પેટ્રોલની કિંમત 80 રૂપિયે લિટરને પણ પાર કરી ગઈ છે જ્યારે ડીઝલ 67.10 રૂપિયા પ્રતિ લિટર છે. પેટ્રોલ-ડિઝલના ભાવમાં થયેલા આ ઉછાળા પાછળ વૈશ્વિક સ્તરે છવાયેલા રાજકીય સંકટ વધારે ડિમાન્ડ અને ઓછા ઉત્પાદનને કારણે ક્રુડની કિંમતમાં થયેલા વધારાને જવાબદાર ઠેરવાઈ રહ્યો છે. સોમવારે દિલ્હીમાં પેટ્રોલની કિંમત 72.23 રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને ડિઝલ 63.01 રૂપિયા પ્રતિ લિટર હતી. અમદાવાદમાં ડીઝલનો ભાવ હાલ 68.06 પૈસા પ્રતિ લિટર ચાલી રહ્યો છે. મહત્વનું છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય માર્કેટમાં ક્રુડનો ભાવ 68.53 ડોલર પ્રતિ બેરલ પર પહોંચી ગયો છે. જેના કારણે ઘરઆંગણે પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવમાં આગ લાગી છે.

ગુજરાત સરકારે ઓક્ટોબર મહિનામાં વેટના દર 4% ઘટાડતા પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવમાં થોડોક ઘટાડો થયો હતો. આ ઘટાડા બાદ રાજ્યમાં પેટ્રોલના ભાવ 67.53 રૂપિયા અને ડીઝલના ભાવ 60.77 રૂપિયા પ્રતિ લિટર પર પહોંચ્યા હતા. જોકે આ ઘટાડા બાદ પણ હવે પેટ્રોલના ભાવ 71 રૂપિયાની સપાટીને પણ પાર કરી ગયા છે. 

જાણકારોનું માનવું છે કે આ વર્ષે ક્રુડની કિંમત 80 ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે અને 2019 સુધી તે 100 ડોલર પ્રતિ બેરલ સુધી પહોંચે તેવી શક્યતા છે. તેનો સીધો મતલબ છે કે જો સરકારે હસ્તક્ષેપ ન કર્યો તો ભારતમાં પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ ભડકે બળી શકે છે.

4 ઓક્ટોબરે સરકારે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર 2 રૂપિયા પ્રતિ લિટર એક્સાઈઝ ડયૂટી ઘટાડી હતી. તે વખતે મુંબઈમાં પેટ્રોલની કિમત ઘટીને રૂ. 76.50 થઈ ગઈ હતી. મહત્વનું છે કે મોદી સરકાર એપ્રિલ 2014થી લઈને ઓક્ટોબર 2017 સુધી પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર લાગતી એક્સાઈઝ ડ્યૂટી ક્રમશ: 12 રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને 13.77 વધારી ચૂકી છે.

રિપોર્સનું માનીએ તો ઑઇલ મિનિસ્ટ્રીએ તાજેતરમાં આપેલા સંકેત અનુસાર જો ક્રુડની કિંમત 75 ડોલરને પાર કરી જાય તો સરકાર તેના પર લાગતી એક્સાઈઝ ડ્યૂટીની ફરી સમીક્ષા કરી શકે છે. જેમ-જેમ પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમત વધી રહી છે તેમ-તેમ તેને જીએસટી હેઠળ લાવવાનું દબાણ પણ વધી રહ્યું છે. GST કાઉન્સિલમાં તેના વિશે ચર્ચા થવાની છે જોકે તેને સંપૂર્ણપણે લાગુ થવામાં ખાસ્સો સમય લાગી શકે છે. ક્રુડની વધતી કિંમત જેટલીની ગણતરી પણ બગાડી શકે છે.